کشور ایران یکی از مهم ترین کشورهای جهان به خصوص خاورمیانه محسوب می شود که دارای پیشینه و قدمتی طولانی است؛ وجود ابنیه تاریخی فراوان در جای جای کشور عزیزمان، گواهی بر این ادعا است. خانه مردم شناسی بومیان کیش، یکی از نمونه های بارز قدمت و تاریخ کهن ایرانی به شمار می آید. بازدید از این مکان باستانی برای اکثر گردشگران جالب توجه خواهد بود چراکه این خانه، بر اساس معماری سنتی و بومی این جزیره ساخته شده است. سفر به مناطق مختلف کشور مستلزم وجود مکانی برای اقامت است که از طریق رزرو آنلاین یکی از هتل های کیش صورت می پذیرد.
نکات مهم درباره خانه مردم شناسی کیش
خانه مردم شناسی بومیان کیش با قدمتی ۲۰۰ ساله، یکی از قدیمی ترین بناهای جزیره و یکی از جاهای دیدنی کیش محسوب می شود. این سازه زیبا در زمینی به مساحت ۱۲۰۰ متر مربع ساخته شده است. وسعت بنا سبب شده تا به راحتی چندین اتاق، انبار و غیره در این مکان ساخته شود. صاحب خانه یاد شده در گذشته، مرحوم حاج عبدالله بن شاهین بوده است. اما با فوت ایشان، محمد جاسم پور مدیریت این خانه را بر عهده گرفت. بعد از گذشت سال ها، بالاخره تصمیم گرفته شد تا خانه مذکور به مکانی برای معرفی آداب و رسوم و صنایع دستی مردم بومی جزیره تبدیل شود. سرانجام در فروردین ماه سال ۱۳۹۳، این مکان به موزه مردم شناسی کیش تغییر کاربری داد.
در خانه مردم شناسی بومیان می توان شیوه معیشت و ابزار مورد استفاده بومیان جزیره را در طی ۸۰ سال گذشته مشاهده کرد. نحوه چیدمان وسایل خانه که بخشی از آن ها متعلق به حاج ابراهیم سالم حسینی داماد حاج عبدالله بن شاهین هستند، بیانگر اصالت و سنت های دیرینه کیشوندان اند. برخی از ابزار آلات مربوط به صید ماهی و مروارید و همچنین صنایع دستی مربوط به جزیره کیش در این خانه به نمایش گذاشته شده است. گردشگران می توانند با لباس های محلی و بومی موجود در این موزه، عکس های یادگاری متنوعی بگیرند؛ بانوان بومی نیز نقوش زیبایی را به وسیله حنا بر روی دست گردشگران نقاشی می کنند.
از بازدید کنندگان موزه مردم شناسی با خرمای اعلی، شیرینی و قهوه عربی پذیرایی می شود. همچنین مهمانان ویژه می توانند از پذیرایی کاملا سنتی و صرف غذاهای محلی در این مکان استفاده کنند. از آنجا که ایرانیان به حفظ حریم شخصی و خانوادگی بانوان منزل بسیار اهمیت می دادند، این مکان نیز مانند بسیاری از اماکن تاریخی دیگر، دارای دو بخش کلی بیرونی و اندرونی است؛ اما سبک معماری و مصالح به کار رفته در ساخت خانه مردم شناسی کیش کاملا بومی است.
بخش های گوناگون موزه مردم شناسی بومیان
حیاط مجلسی (حوی المجلس)
حیاط مجلسی یکی از دو حیاط موجود در خانه مردم شناسی کیش است که در گذشته مختص مهمان های مرد بوده است. این حیاط دارای یک درب اختصاصی، یک اتاق زمستانه، یک اتاق تابستانه (مجلس)، انبار صید، انبار خرما و یک حلقه چاه است. مهمانان مرد برای حضور در این خانه، باید در این بخش اقامت می گزیدند.
اتاق تابستانه مخصوص آقایان، به منظور تکریم و مهمان نوازی بهتر از مهمانان استفاده می شده است. مردم جزیره کیش مهمان را حبیب خدا می دانند و پذیرایی از مهمان را وظیفه شخصی و دینی تلقی می کنند. در جلوی این اتاق، سایبانی از شاخه های نخل به هم بافته شده (دعن) قرار دارد. بادگیری تاقچه ای، حیاط مجلسی را به این اتاق متصل می کند.
اتاق زمستانه مهمانان مرد
همانطور که گفته شد به غیر از اتاق تابستانه، اتاق دیگری نیز در حیاط مجلسی قرار دارد که به اتاق زمستانه معروف است. این اتاق هیچ گونه بادگیر و یا پنجره ای ندارد و برای مهمان نوازی در فصل زمستان مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین تمام اتاق های این خانه زیبا دارای یک حمام اختصاصی و مجزا هستند که به آن قطیعه می گویند.
حیاط اندرونی
این حیاط مختص به اهالی منزل و خانواده است و هیچ مرد غریبه و نامحرمی حق ورود به آن را ندارد. اتاق خواب های زمستانی و تابستانی، انبار خرما، آشپزخانه، اتاق مهمانان زن، انبار علوفه و محل نگهداری دام ها به همراه یک حلقه چاه در این حیاط واقع شده اند. حیاط اندرونی دارای درب ورودی مخصوص به خانواده است.
اتاق تابستانه (مضیف)
این اتاق با سبک معماری خاص و بومی برای استفاده در تابستان ساخته شده است. کف اتاق تابستانه به نسبت سطح حیاط دارای ارتفاع نسبتا بیشتری بوده و اطراف اتاق توسط پنجره ها و بادگیرهای تاقچه ای احاطه شده است. این امر سبب می شود تا در فصل گرم تابستان، هوا در اتاق جریان داشته باشد، اما در فصل زمستان، این بادگیرها بسته می شوند.
آشپزخانه
اهالی جزیره بخشی از دیوار حیاط اندرونی را مسقف کرده و دریچه هایی را برای خروج هوا و بخار حاصل از پخت و پز، بر روی دیوار تعبیه می کردند. این نوع آشپزخانه ها اغلب درب نداشتند و برای آشپزی و پخت نان در تابستان مناسب بودند. در موزه مردم شناسی بومسان کیش، ابزار آلات آشپزی قدیمی جهت بازدید افراد مختلف قرار داده شده است.
اتاق خواب صاحب خانه (بیت العود)
در این اتاق خواب زیبا، دیوارها به وسیله چندین آینه تزئین شده و ظروف چینی بر روی طاقچه های آن قرار داده شده اند. یک رادیو و تلویزیون قدیمی با قدمت حدود ۴۰ سال در گوشه ای از این اتاق وجود دارد. تخت دو نفره ۸۵ ساله ای نیز در قسمتی از این اتاق قرار گرفته است. قدمت اتاق یاد شده از سایر اتاق های خانه بیشتر بوده و ساروج به کار رفته در ساخت آن سبب استحکام بالای این اتاق شده است. حمامی اختصاصی نیز در این اتاق قرار دارد.
اتاق مهمانان زن (بیت القهوه)
این اتاق مختص به پذیرایی از مهمانان زن بوده و از اتاق مهمانان مرد مجزا است. اتاق مهمانان زن بخشی از مکان مخصوص تهیه قهوه و چای برای مهمانان است.
حجله (الفرشه)
اتاقی مخصوص برای نمایش آداب و رسوم ازدواج بومیان در جزیره است. این اتاق اغلب در یکی از اتاق های منزل دختر تدارک داده می شد و عروس و داماد زندگی مشترک خود را در آن شروع می کردند. تزئینات موجود در این اتاق معمولا تا یک ماه دست نخورده باقی می ماند.
بومیان منطقه به انبار خرما، چندول می گویند. این انبار محلی برای به دست آوردن شیره خرما به صورت طبیعی است. شیره گیری خرما مختص به جزیره کیش بوده و قدمتی ۶۰۰ ساله دارد. روش استحصال شیره خرما توسط بومیان جزیره، تا کنون در هیچ یک از مناطق کشور مشاهده نشده است. انبار خرما اغلب دارای ابعاد ۲×۲ است. این انبار در مکانی ساخته شده که کمتر در معرض وزش باد قرار گیرد، زیرا باد سبب خشک شدن خرماها می شود.
در گذشته چند صد کیلو خرما در این انبار نگهداری می شده است. کف انبار خرما اغلب توسط ساروج، عایق می شده و سپس جوی های کوچک با شیب ملایم در کف انبار ساخته می شدند. در گوشه انبار حفره ای قرار داشت که شیره خرما از طریق جوی ها به داخل آن هدایت شده و نگهداری می شده است. خرماها درون سبدهای حصیری، در چندول نگهداری می شد و پس از گذشت مدت زمان معینی، شیره خرما از طریق مکانیزم ذکر شده جمع آوری می شد. خانه مردم شناسی بومیان کیش دارای دو چندول جداگانه است که در آن هسته های خرما با قدمتی بالغ بر ۸۰ سال یافت می شود.
انبار ابزار صید و شناورها (بخار)
از آنجا که حاج عبدالله بن شاهین، صاحب یکی از بزرگترین لنج های بادبانی جزیره بود و در صید مروارید و تجارت آن تجربیات زیادی داشت، دو اتاق بزرگ این خانه برای انبار صید و شناور اختصاص داده شده است. در این انبارها ابزار صید مروارید و ماهیگیری و همچنین وسایل غواصی نگهداری می شود.
مکتب خانه (بیت الافروخ)
در گذشته بومیان منطقه برای تحصیل علم به یکی از اتاق های این خانه که به بیت الافروخ معروف بود، مراجعه می کردند. تا چهل سال گذشته این روند ادامه داشت. آموزش و ختم قرآن در این مکان سبب شده بود تا این خانه ارزش والایی داشته باشد. به دلیل قرار گیری این اتاق در حیاط اندرونی، اغلب بانوان بومی منطقه در این اتاق به آموزش قرآن می پرداختند. همچنین پسران ۶ تا ۹ سال بومی نیز برای فراگیری قرآن و اصول اخلاقی به بیت الافروخ می رفتند.
اهالی جزیره قسمتی از حیاط منزل خود را به کاشت انواع صیفی جات اختصاص می دادند. آن ها اغلب درختانی نظیر نخل، کنار و انجیر و سبزی هایی نظیر پیاز و تربچه را در باغچه می کاشتند. مردمان بومی همچنین به کاشت گوجه فرنگی، هندوانه و خربزه در باغچه خود علاقه داشتند.
نحوه دسترسی به خانه مردم شناسی کیش
این موزه زیبا و بومی در یکی از قدیمی ترین محلات جزیره کیش، یعنی سفین واقع شده است. وسعت نسبتا کم جزیره سبب دسترسی آسان و سریع به این موزه می شود. استفاده از وسیله نقلیه شخصی می تواند دستیابی به این خانه تاریخی را تسریع کند. همچنین اتومبیل های مسافربری عمومی نیز می توانند گزینه مناسبی برای طی مسافت دسترسی به این خانه باشند.
امکانات موجود در این مجموعه
هنگام ورود به این موزه مبلغی تحت عنوان ورودی از شما دریافت خواهد شد. همانطور که قبلا ذکر شد، از بازدیدکنندگان این خانه با مواد خوراکی متنوعی پذیرایی می شود و مهمانان ویژه می توانند مدت زمان معینی را در این خانه زیبا بگذرانند. ارائه و فروش صنایع دستی بومیان منطقه در خانه مردم شناسی بومیان کیش انجام می شود؛ در نتیجه مسافران و گردشگران می توانند سوغاتی های کم نظیری را از این مکان به یادگار ببرند. یکی دیگر از امور لذت بخش در این خانه، امکان تهیه شیرینی های محلی نظیر لقیمات، خبیصه و خنفروش و نان های محلی مثل لوس و بریزه است.
گردشگران می توانند علاوه بر بازدید از خانه مردم شناسی کیش، از سایر مناطق دیدنی این جزیره نظیر شهر تاریخی حریره، شهر زیر زمینی کاریز، کشتی یونانی و پارک دلفین ها نیز دیدن کنند. وجود مراکز اقامتی زیبا نظیر هتل میراژ کیش، هتل شایان و هتل شایگان در این جزیره سبب شده تا اقامت طولانی مدت و کوتاه مدت در کیش لذت بخش تر شود. هزینه هر شب اقامت در هتل های کیش بستگی به عوامل متعددی همچون امکانات دریافتی، مدت زمان اقامت، تاریخ رزرو هتل و غیره دارد.
کلام پایانی
در سال های اخیر جزیره زیبای کیش مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی شده است چراکه این جزیره دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی زیادی است و نظر اکثر افراد را به خود جلب می کند. یکی از جاهای دیدنی این خطه خانه مردم شناسی بومیان کیش نام دارد که از بخش های گوناگونی تشکیل شده است.
