خانه عباسیان کاشان

شهرهای تاریخی ایران بسیارند. شهرهایی که پر از بناهای تاریخی و قدیمی و دیدنی اند. بناهای تاریخی که هر یک ظرافت خاص خود را دارند و به طریقی دل از انسان می رباید و چشمان وی را به سمت خود خیره می کند و عبارات تحسین برانگیز را بی اختیار بر زبان او جاری می سازد.

در میان تمام شهرهای تاریخی ایران کاشان خودنمایی می کند. این شهر با قدمت هزار ساله اش یادگاری هایی از تاریخ را در قلب خود حفظ کرده تا انسان امروزی شاهد شاهکارهای معماران قدیمی باشد. کاشان پناهگاه مناسبی برای تاریخ در کوچه به کوچه و محله به محله خود بوده و تاریخ را در خانه های قدیمی که از زمان های بسیار دور باقی مانده جای داده است.

هر یک از بناهای قدیمی و تاریخی کاشان نمونه های بی نظیری از دل تاریخ اند که حرف ها برای گفتن دارند و در کمال زیبایی خودنمایی می کنند. از جمله این ها خانه عباسیان کاشان است. این بنا به قدری زیباست که نامزد دريافت جایزه زيباترين بنای مسكونی ايرانی – اسلامی شده است.

شهر کاشان پر از جاذبه های تاریخی و دیدنی است اما نزدیک ترین آنها به خانه عباسیان، خانه طباطبایی ها در فاصله 300 متری، حمام سلطان امیراحمد در فاصله 150 متری و خانه بروجردی ها در فاصله 180 متری است. وجود این همه جاذبه در یک نقطه هر گردشگری را وسوسه می کند تا بار سفر به سمت این دیار ببندد. اولین دغدغه ای که قبل از هر سفر در ذهن ایجاد می شود محل اقامت است. کاشان پر از هتل های زیبا و خواستنی است. برای رزرو هتل در کاشان می توان به سایت ایران هتل آنلاین مراجعه کرد و پس از یک بررسی کامل و جامع به رزرو هتل در کاشان پرداخت. اکثر هتل های کاشان تحت عنوان اقامتگاه سنتی خوانده می شوند اما لازم است بدانید دارای امکانات جدید و به روز دنیا هستند. از جمله آنها اقامتگاه سنتی مهینستان راهب است که یکی از بناهای تاریخی دوره قاجار می باشد و در محله درب باغ کاشان واقع شده است. این بنا با قدمتی در حدود دویست سال در سال 1389 مرمت شده و در سال 1393 فعالیت خود را به عنوان یک هتل زیبا شروع کرده است.

معرفی کلی
خانه عباسیان کاشان واقع در استان اصفهان یکی از بناهای تاریخی و قدیمی و دیدنی کاشان است که ادرس دقیق آن کوی سلطان امیراحمد واقع در خیابان علوی شهر کاشان از استان اصفهان می باشد. این بنا از لحاظ معماری و زیبایی شاهکاری به تمام معناست که می تواند دل هر بننده ای را به وجد آورد و چشمان او را برای دقایقی طولانی به گوشه و کنار خود خیره کند. ساعت بازدید از این اوج زیبایی در ایام تعطیلی مانند نوروز 8 صبح تا 8 شب و در روزهای عادی از 8 صبح تا 6 عصر است و بازدید از آن حدود 1 تا 2 ساعت زمان می برد اما پیشنهاد می شود با شماره 03155245764 به خانه عباسیان کاشان تلفن کنید و از باز بودن خانه جهت بازدید مطمئن شوید. هزینه بازدید از این شاهکار معماری برای هر فرد ایرانی تنها 3000 تومان و برای هر فرد خارجی 15000 تومان است. خانه عباسیان حدود 200 سال قدمت دارد و در سال 1374 بازسازی شده و به شکل امروزی درآمده است. بخشی از پلان خانه عباسیان کاشان از یک زاویه خاص در شکل زیر قابل رویت است.

مزایا نسبت به سایر بناهای تاریخی
از جمله مزایای خانه عباسیان کاشان نسبت به سایر بناهای تاریخی این است که با وجود رستوران سنتی که در یک فضای دلنشین و ارام دارد می تواند لحظات بسیار خوب و خوشی را در کنار بازدید از خود برای گردشگران به ارمغان بیاورد. علاوه بر این خانه عباسیان در کاشان در کنار جاذبه های دیدنی دیگری واقع شده که می توان طی یک برنامه مناسب از همه آنها دیدن کرد. مزیت بعدی که جالب توجه است اینکه خانه عباسیان محل ساخت سريال های مسافر ری، ملاصدرا، خانه ای در تاريكی و جابر بن حیان است که قطعا دیدن از آن با این تصور و آگاهی که محل ساخت این فیلم ها بوده بر جذابیتش می افزاید. این بنا با چشم اندازهای بسیار زیبایی که پیش روی بازدیدکنندگان می گذارد می تواند محل بسیار مناسبی برای عموم گردشگران، دانشجویان، پژوهشگران و علاقه مندان به رشته های گردشگری، معماری، مرمت، تاریخ و عکاسی باشد، فقط ممکن است سالمندان و ناتوانان جسمی در بالا رفتن از پله های بنا مقداری دچار مشکل شوند.

تاریخچه
قدمت خانه عباسیان به حدود 200 سال پیش یعنی زمانی که قاجاریان در ایران حکومت و سکونت داشتند برمی گردد. در واقع ساخت آن بین سال های ۱۲۴۵ تا ۱۲۴۸ هجری قمری بنا بر درخواست حاج محمد ابراهیم تاجر كاشی و پدربزرگ آیت اله سید محمد علوی بروجرودی معروف به «سید باغ» انجام شده و طبق مدارکی که بر جای مانده می توان گفت این کار حدود 20 سال به طول انجامیده است. این در حالی است که نام معمار زبردست این مجموعه همواره بر ما پوشیده است و متاسفانه هیچ اطلاعاتی راجع به وی در دسترس نیست.

معماری
وسعت خانه عباسیان حدود ۵۰۰۰ متر مربع اما به دلیل وجود طبقات متعدد، زیربنای آن حدود ۷۰۰۰ متر مربع است. این مجموعه عظیم و باشکوه در ۵ طبقه ساخته شده و دارای ۵ حیاط می باشد. شیوه ی معماری این بنا از نوع ایرانی – اسلامی است و تزئیناتی در آن به کار رفته و گچ بری هایی بر تن ان انجام شده که تصاویری رویایی پدید آورده، تصاویری که به قدری زیباست که این بنا را نامزد دریافت زیباترین بنای مسکونی ایرانی – اسلامی کرده و آن را در سال 1377 شمسی به ثبت ملی رسانده است.

در اصل شیوه ی معماری این بنا روشی به نام “گودال باغچه” است. در این روش، بنا پایین تر از سطح کوچه ساخته می شود و اصطلاحا در گودی قرار می گیرد. دلیل ساخت هر بنایی به این شیوه در وهله اول این است که اهالی خانه بتوانند به راحتی به آب قنات دسترسی داشته باشند، دوم اینکه بنا عایق سرما و گرما باشد، سوم اینکه سازندگان بتوانند از خاک گودبرداری به منظور تهیه مصالح ساختانی مورد نیاز استفاده کنند تا بدین ترتیب در زمان و هزینه صرفه جویی شود، از طرفی چون جنسِ مصالح با خاک زمین های مجاور یکی است استحکام بنا بیشتر می شود و دلیل آخر می تواند حفظ نمای داخل خانه از چشم نامحرمان باشد.

ساخت بنا به شکل قرینه از دیگر ویژگی های خانه عباسیان است، ویژگی که بر زیبایی بنا و چشم نوازی آن می افزاید. از طرفی در این بنا به رهایی از سرمای زمستان و گرمای تابستان بسیار توجه شده به طوری که برخی از قسمت های بنا مخصوص فصل زمستان و برخی از آنها مخصوص تابستان ساخته شده است به این ترتیب در هر فصل و در هر شرایط اب و هوایی قسمت هایی از بنا مورد استفاده و سکونت ساکنان آن قرار گرفته است.

درونگرا بودن ویژگی دیگری از خانه عباسیان کاشان است. به این معنا که ظاهر بنا بسیار ساده و درون آن به شدت با شکوه است. از طرفی ویژگی محجبه بودن یا نقابدار بودن در تمام قسمت های بنا به خوبی دیده می شود. این ویژگی از مشخصه های بناهای اسلامی است. از جمله مواردی که گویای رعایت این ویژگی است تقسیم بنا به دو بخش اندرونی و بیرونی، وجود اتاق های تو در تو و متعدد، جدایی محل سکونت آقایان و خانم ها در تالارها و نیز وجود دیوار حجاب در اطراف فضای بام خانه است. کار جالب دیگری که در این بنا انجام شده است نصب دو کوبه با دو صدای مختلف بر سر در خانه است. این کار در خانه های قدیمی بسیار مرسوم بوده و اهالی خانه از روی صدای کوبه ها تشخیص می داده اند که مهمانشان آقا یا خانم است.

وجه تسمیه
همان طور که اشاره شد این مجموعه دارای 5 حیاط است. جدای از اشتراکاتی که این پنج حیاط دارند هر یک از آنها دارای معماری منحصر به فردی می باشند؛ به طوری که پس از مرگ صاحب اول مجموعه و تقسیم ارث، هر یک از وارثان سهم خود را به شخص دیگری می فروشند؛ بعدها خریدارن از اینکه این پنج قسمت قبلا یکی بوده تعجب می کنند. نام هر یک از این خریداران و بخش متعلق به آنان بدین شرح است: عباسيان بخش بيرونی، مسعودی فر بخش اندرونی، حقانی بخش حوضخانه، عباسی بخش خدمه و تقوی باغ خانه. در آن زمان چنین رسم بوده که هر ملک با نام مالکش شناخته می شده است. بدین ترتیب حدود صد سال پيش حیاط بیرونی به آقای عباسيان که يكی از تاجران فرش كاشان بوده به مبلغ هزار تومان فروخته می شود. هزار تومان در آن زمان بسیار زیاد بوده لذا کل مجموعه به خانه عباسیان مشهور می شود.

قسمت های داخلی بنا
مسیرِ ورود به مجموعه عباسیان یک سطح شیبدار رو به پایین است. انتهای این مسیر یک هشتی سرپوشیده زیبا انتظارتان را می کشد. این هشتی مسیر ورود به داخل خانه را به دو جهت یکی به بخش خدمه و دیگری به درون بنا تقسیم می کند. اگر وارد بنا شویم بعد از عبور از درِ اصلی به یک هشتی کوچکتر می رسیم که این نیز خود دو راه یکی برای ورود به حیاط حوضخانه و دیگری برای ورود به داخل بنا دارد. برای ورود به بنا باید از دالان شیبدار و پر پیچ و خمی بگذریم تا به هشتی روباز بزرگی برسیم. این هشتی ورودی نهایی به داخل بناست و در صورت نیاز به عنوان اصطبل هم استفاده شده است. این هشتی با سه در جداگانه به قسمت های بیرونی، اندرونی و طبقات پایین بنا راه دارد. قسمت بیرونی برای اسکان موقت مهمانان و قسمت درونی یا اندرونی برای محارم خانه بوده است. هر یک از این دو بخش دارای طبقات بالایی و طبقات پایینی می باشد.

طبقات بالایی بخش بیرونی شامل اتاق های مهمان و نیز اتاق های کار صاحب خانه بوده است. از جمله این اتاق ها می توان به اتاق آینه اشاره کرد. این اتاق که به اتاق شاه نشین نیز معروف است مجلل ترین بخش مجموعه است که تزیینات بسیار زیبایی دارد و آینه کاری های فوق العاده ای به شکل ماه و ستاره و خورشید در سقف آن انجام شده است. از دیگر بخش های موجود در طبقات بالایی بخش بیرونی می توان به تالار سرپوشیده بزرگ، ایوان بهاره، اتاق های آینه، تالار سرپوشیده کوچک و اتاق مرکزی اشاره کرد. طبقات پایینی بخش بیرونی نیز تنها دارای آب انباری برای ذخیره اب است. طبقات بالایی بخش اندرونی نیز شامل اتاق شاه نشين، دریچه راه مخفی و یک اتاقک مخفی است. طبقات پایینی بخش اندرونی شامل سرويس های بهداشتی قدیمی، سردر راه پله بخش اندرونی، حوضخانه، چاه آب، حیاط باغ، سرداب بزرگ، رخشويخانه و یک عبادتگاه است. بخش سوم از این مجموعه عظیم بخش خدمه است که شامل مطبخ و حیاط خدمه می باشد.

تزیینات خانه عباسیان
خانه عباسیان علاوه در معماری ناب از تزیینات بسیار زیبا و بی نظیری نیز برخوردار است. اولین هنری که در این بنا به چشم می اید رسمی بندی است؛ در رسمی بندی با استفاده از یک قالب واحد، در فاصله بین چهار طاق اصلی طاق هایی را ایجاد می کنند تا شکل مربعی سقف به یک هشت ضلعی تبدیل شود. هنر بعدی کاربندی است؛ در این هنر، از تقاطع باریکه‌ طاق های مورب برای ایجاد طاق استفاده می شود.

هنر سوم مقرنس کاری است؛ مقرنس ‌ها طبقاتی هستند که روی هم ساخته می شوند و برای تبدیل بنا از یک شکل هندسی به یک شکل هندسی دیگر به کار می‌ روند (مانند گنبد مساجد یا آرامگاه ها). هنر دیگری که برای تزئین خانه عباسیان به کار گرفته شده یزدی بندی است؛ یزدی بندی هنری بین رسمی ‌بندی و مقرنس کاری است و معمولا در پوشش قوسی شکل ورودی ‌ها از این هنر بهره برده می شود. هنر بعدی قطاربندی است؛ قطاربندی همان مقرنس کاری در یک خط مستقیم است، مانند مقرنس بین طاق و دیوار‌های یک اتاق. آخرین هنر در این مجموعه ی زیبا که جمع تمام هنرها جمع است مشبک کاری است. هنری که طراحی اشکال پنجره ای بر روی یک سطح چوبی، فلزی و … می باشد.