پریشتینا، پایتخت کوزوو، اغلب به این دلیل که آن را زشت‌ترین شهر اروپا می‌دانند، نادیده گرفته می‌شود. هرگز فکر نمی‌کردم روزی به این شهر سفر کنم و تنها تصویری که از آن در تاریک‌ترین و دورترین گوشه ذهنم داشتم، اخبار غم‌انگیز جنگ کوزوو در اواخر دهه 1990، پس از پاک‌سازی قومی و بی‌خانمان کردن 750000 آلبانیایی‌تبار بود. اکثریت آلبانیایی‌های کوزوو، سال‌ها برای در دست گرفتن کنترل منطقه با اقلیت صرب‌ها مقابله می‌کردند، صرب‌هایی که تنها 10 درصد جمعیت کوزوو را تشکیل می‌دادند اما کوزوو را خاستگاه هویت فرهنگی خود می‌دانستند. با ایران هتل آنلاین همراه باشید و هوشمندانه سفر کنید.
در یک غروب گرم تابستانی در کوچه‌ای در نزدیکی بلوارهای بیل کلینتون و جرج بوش که چندین ساختمان با کلیسای جامع مادر ترزا فاصله داشت آهسته قدم می‌زدم. من پس از 10 روز کوه‌پیمایی در کوه‌های آلپ در کشور آلبانی به طور اتفاقی در مسیری که طی می‌کردم سر از پریشتینا در آوردم. بعد از اینکه اتاقی بدون آب لوله‌کشی(مشکلی در کل محله وجود داشت که صاحب‌خانه دلیل آن را نمی‌دانست) کرایه کردم، تصمیم گرفتم از این سفر دو روزه نهایت استفاده را بکنم.
با دیدن ساختمان‌های بتنی چهارگوش به‌سبک کمونیستی و خیابان‌های پر گرد و غبار خیلی زود پی به دلیل بدنامی این شهر بردم. سایت لونلی پلنت(Lonely Planet) این شهر را این‌گونه توصیف می‌کند، «این شهر از لحاظ زیبایی‌شناختی حرفی برای گفتن ندارد»، و روزنامه بوستون گلوب(The Boston Globe) چنین توصیفی از پریشتینا دارد: «این شهرِ بالکان شاید زشت‌ترین و جالب‌ترین پایتخت اروپایی باشد». با توجه به گذشته خونین و وضعیت پر تلاطم سیاسی کوزوو، مقایسه پریشتینا با شهرهایی مانند پاریس یا رم مقایسه عادلانه‌ای نیست. از اینها نیز که بگذریم، جنگ‌هایی که در کشورهای حوزه بالکان تنها در قرن گذشته رخ داده است موجب شده تا کوزوو به تصرف امپراطوری عثمانی، پادشاهی صربستان، یوگوسلاوی، حتی ایتالیا(به‌عنوان بخشی از آلبانی بزرگ در طول جنگ جهانی دوم) و دوباره صربستان دربیاید.
امروزه علی‌رغم اینکه این شهر به داشتن برخی از قدیمی‌ترین مساجد اروپا مفتخر است اما در دوران پیش از فروپاشی یوگسلاوی بسیاری از بناهای متعلق به دوره عثمانی جای خود را به بناهای کمونیستی دادند. در حقیقت تنها هدف من در این شهر بازدید از بدنام‌ترین بنای متعلق به دوره کمونیستی بود: کتاب‌خانه ملی کوزوو، توده عظیمی از بلوک‌های بتنی که سایت ویرچوآل توریست(Virtual Tourist) آن را یکی از زشت‌ترین ساختمان‌های دنیا نامیده است. کتاب‌خانه ملی کوزوو که در سال 1982 افتتاح شد، قابل‌توجه‌ترین اثر معماری پریشتیناست: بنایی عظیم‌الجثه با سبک معماری بروتالیست یا زبره‌کاری که دیواره‌هایی پوشیده از نرده‌های فلزی آن، زندان را برای بیننده تداعی می‌کند.
تنها چند بلوک آن‌طرف‌تر مناره سفید کلیسای جامع مادر ترزا که ساخت آن در سال 2017، 14 سال پس از اینکه پاپ ژان پل دوم مادر ترزا را قدیس اعلام کرد به چشم می‌خورد. این کلیسای 76 متری، بنای عجیبی در شهر پریشتیناست- هم به این دلیل که واتیکان حکومت کوزوو را به رسمیت نمی‌شناسد و هم اینکه 90 درصد جمعیت کوزوو را مسلمانان تشکیل می‌دهند.
پیش از اینکه امپراطوری عثمانی در قرن چهاردهم حاکمیت کوزوو را در دست بگیرد، اغلب آلبانیایی‌ها مسیحی بودند. حکومت ترک‌ها بر این کشور باعث شد تا مسیحیان برای فرار از مالیاتی که برعهده آنها گذاشته شده بود مسلمان شوند. به گفته بِکیم زِمیلی(Bekim Xhemili) متصدی و تبارشناس موزه مرد‌م‌شناسی کوزوو امروزه تنها 3 درصد از جمعیت کوزوو کاتولیک هستند.
اما مسیر صلح و استقلال کوزوو نتیجه‌ای کاملاً موفقیت‌آمیز نداشت و امروزه تنها 114 عضو از 193 عضو سازمان ملل متحد، کوزوو را به رسمیت می‌شناسند و به گفته زمیلی اقتصاد کشور غالباً از طریق کوزوویی‌هایی که در اروپای غربی کار می‌کنند می‌گردد.
او می‌گوید: «اگر این پول‌ها وارد کشور نشود، اقتصاد فلج خواهد شد». بر اساس آمار بانک مرکزی کوزوو، کسانی که در خارج از کشور کار می‌کنند، تنها در سال 2015، 752 میلیون یورو وارد کشور کرده‌اند. در ابتدای سال 2018، نرخ بیکاری کشور تقریباً 27 درصد بود و مشارکت افراد(بین سنین 15 تا 64 سال) در بازار کار کمتر از 39 درصد بود.
قدم زدن در خیابان‌های پریشتینا، مخصوصاً مسیر پیاده‌روی بلوار مادر ترزا غیر قابل تصور است. این مسیر پر از کافه است و یادبودهایی از آزادی یوگسلاوی در طول جنگ جهانی دوم و همچنین مجسمه‌های برنزی با رنگ‌آمیزی پرچم امریکا و بریتانیا در آن قرار دارند. این خیابان در تمام ساعات روز پر از جنب و جوش است. در این مسیر می‌توانید والدین را به‌همراه کالسکه کودکانشان، گردشگران را در حال لیس زدن بستنی قیفی و دانش‌آموزان را در حال کافه‌گردی مشاهده کنید.
در حقیقت یکی از فوق‌العاده‌ترین چیزهایی که در پریشتینا به آن پی بردم فرهنگ کافه‌گردی بود. با فاصله یک یا دو بلوک حداقل 6 کافه وجود دارد و به گفته انجمن خوراک‌شناسی پریشتینا، در این شهر 200000 نفری بیش از 100 کافه وجود دارد. کافه‌های پریشتینا نیز مانند خود شهر ترکیبی از تأثیرات بالکانی، اروپایی و خاورمیانه‌ای‌ست. ماکیاتوهای(نام نوعی نوشیدنی قهوه ایتالیایی) این کافه‌ها با ماکیاتوهای ایتالیایی رقابت می‌کنند و برخی از این کافه‌ها آبجوهای حرفه‌ای ترکی سرو می‌کنند.
با پیاده‌روی 5 دقیقه‌ای از بلوار مادر ترزا به یادواره 11 سالگی استقلال و جدایی کوزوو از صربستان با نام نیوبورن(NEWBORN) رسیدم. بعد از فروپاشی یوگسلاوی و استقلال کوزوو(17 فوریه) مردم این کشور هر سال این مجسمه را با ظاهری جدید تزئین می‌کنند، یک سال با گرافیتی‌های رنگارنگ و سال دیگر با امضای شهروندان. این تغییر سالانه، تلاش رو به تکامل کوزوو را برای به‌دست آوردن هویت خود منعکس می‌کند و نمادی برای رشد این هویت است- خواه با سیم‌های خاردار تزئین شود و خواه با پرچم کشورهایی که استقلال آن را به رسمیت شناخته‌اند.
خیابانی که به این یادواره منتهی می‌شود به‌نام وزیر خارجه پیشین امریکا، مادلین آلبرایت نام‌گذاری شده است. کوزوویی‌ها بر این باورند که سیاستمداران امریکایی تأثیر بسزایی در استقلال کشورشان داشته‌اند.
مطمئناً پریشتینا هیچ شباهتی به پاریس یا رم ندارد اما با سفر به این شهر دریافتم که اگر گذشته پریشتینا را به‌خاطر بیاوریم و خود را در حال حاضر آن غرق کنیم، مردمان سرسخت و پایتخت جوانی را خواهیم دید که مشتاق نوشتن فصلی تازه‌اند و این بدون شک زیباست.
