آتشکده مانداگارانا مرند آذربایجان شرقی

آثار تاریخی همواره برای آدمی مهم و باارزش بوده و است. چرا که این آثار متعلق به دورانی است که اکنون شخصی از آن باقی نمانده که لب به سخن بگشاید و از حال و اوضاع زندگی در آن دوران بگوید. لذا این تنها بناهای تاریخی هستند که می توانند اطلاعات صحیحی از قرن های گذشته در اختیار ما بگذارند. حال هر چه بنا قدیمی تر باشد از ارزش و اعتبار بیشتری برخوردار است. یکی از این بناهای قدیمی که حدود 6000 هزار سال از عمر آن می گذرد آتشکده ای در شهر مرند از استان آذربایجان شرقی است که به عنوان قلعه هم شناخته می شود.

شهر مرند مکان مناسبی برای اقامت در استان آذربایجان شرقی می باشد. برای اقامتی هوشمندانه در مرند وارد سایت ایران هتل آنلاین شوید و هتل های مرند را تنها ظرف چند لحظه ملاحظه بفرمایید. با کلیک بر نام هر هتل می توانید اطلاعات مورد نیاز خود در مورد آن را بدست آورید و با آگاهی کامل اقدام به رزرو هتل کنید. یکی از بهترین اقامتگاه های مرند هتل جهانگردی آن است. این هتل در بلوار عباسی (کیلومتر ۴ جاده ی قدیم مرند – تبریز)، بالاتر از ایران خودرو قرار دارد. هتل جهانگردی مرند از سال 1370 فعالیت خود را در زمینه ی هتلداری شروع کرده و در سال 1393 مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. این هتل دارای 27 باب اتاق اقامتی در قالب دو طبقه می باشد و با سطح بالایی از پاکیزگی، کارکنانی مجرب، امکاناتی به روز، غذاهایی خوشمزه، موقعیت دسترسی آسان و قیمت مناسب به راحتی می تواند آرامش و آسایش را برای مهمانان خود به ارمغان بیاورد.

معرفی کلی
شهر مرند واقع در استان آذربایجان شرقی یکی از شهرهای مهم این استان به شمار می رود. مرند در ۶۵ کیلومتری شمال غرب شهر تبریز به عنوان مرکز استان، در مسیر شاهراه بین المللی آسیا و اروپا قرار دارد. این شهر که از قدمت بالایی برخوردار است در زمان آشوری ها و کلدانی ‌ها بسیار مهم و مورد توجه بوده است. واژه‌ ی مرند در زبان ارمنی به معنای دفن یا دفینه می باشد. طبق روایات تاریخی که وجود دارد و آنچه در کتاب تورات آمده است مرند محل دفن مادر یا همسر حضرت نوح (ع) بوده و به همین دلیل تحت عنوان این نام شناخته شده است.

شهرستان مرند جاذبه های دیدنی بسیاری دارد. از جمله ی این جاذبه ها می توان به کاروانسرای شاه عباسی پیام، طاق و قلعه ی هلاکو، مسجد پیر بالا (مزار مادر یا همسر حضرت نوح (ع))، کیلسای هوانس مقدس، آبشار پیر بالا، روستای تاریخی اویندین، روستای ییلاقی دو گیجان، غار دو گیجان و … اشاره کرد. از طرفی مرند آثار تاریخی باارزشی نیز دارد به طوری که تا کنون 44 اثر در این شهر به ثبت ملی رسیده است. این در حالی است که شهرستان مرند از نظر وجود اماکن تاریخی و گردشگری و مناظر زیبای طبیعی از تنوع و تعدد بالایی برخوردار است و به قدری زیبا و دیدنی است که بتوان لقب بهشت آذربایجان شرقی را به آن نسبت داد. در کنار تمام اینها مرند دارای یک جاذبه ی مهم تاریخی به نام آتشکده ی مانداگارانا یا مانداگارنا است. این جاذبه در مرند به قدری مهم است که مرند را با نام او می شناسند. آتشکده با قلعه ی مانداگارانا جاذبه ی خاصی است که از قدمتی دیرینه برخوردار است. آتشکده ای که با قرارگیری در بین باغ های سرسبز، محل مناسبی برای جذب گردشگران می باشد. با توجه به شواهدی که در اطراف این آتشکده وجود دارد باستان شناسان قدمت آن را به هزاره ی چهارم میلادی نسبت می دهند.

آتشکده یا قلعه ی مانداگارانا
مرند یک شهر قدیمی و باستانی است. یکی از آثاری که این مطلب را اثبات می کند وجود آتشکده‌ ی مانداگارانای ۶ هزار ساله ی مرند است که بیشتر از اینکه به آتشکده شبیه باشد مانند یک قلعه است. این قلعه را می توان از جمله بقایای شهر باستانی مرند قدیم به شمار آورد. تاریخدانان بزرگی مانند هرودوت، گرنفون و بطلمیوس که متعلق به حدود ۲۲۰۰ سال پیش می باشند شهر مرند را با نام مانداگارانا می خواندند. پس می توان نتیجه گرفت آتشکده ی موجود در این شهر «مانداگارانا» نام داشته و نام مرند از نام‌ این آتشکده‌ گرفته شده است چون بسیار قبل تر از مرند وجود داشته است.

ویلیامز جکسن، باستان‌ شناس و جهانگرد آمریکایی حدود صد سال پیش از شهر مرند دیدن می کند. او در گفته های خود از تپه ا‌ی که آتشکده‌ ی مانداگارانا بر آن قرار دارد نام می برد و می گوید: «مرند در دوره‌ ی ساسانیان رونق فراوانی داشته و پایتخت شهرستان (واسپورگان) بوده است». او با توجه به بقایای بر جای مانده از آتشکده ی مانداگارانا بر تپه ی موجود در مرند این گفته را به زبان آورده است. طبق گفته ی باستان شناسان قدمت آتشکده‌ ی مانداگارانا به هزاره ‌ی چهارم قبل از میلاد مسیح می رسد یعنی حدود ۶ هزار سال عمر دارد و جالب اینکه با گذشت این همه سال هنوز وجود دارد و به طور کامل از بین نرفته است.

لادیمیرمینورسکی آتشکده ی مانداگارانا را از نوع قلعه های خشتی اورارکویی می داند و معتقد است که در زمان حمله ی سارگون دوم پادشاه آشور به مرند تا حدی تخریب شده است. آتشکده ‌ی مانداگارانا در قسمت شرقی شهرستان مرند، در منطقه ای که آن را کول تپه می نامند قرار گرفته است. البته این منطقه شامل سه آتشکده‌ ی دیگر نیز می باشد. آتشکده ی اول «آتشکده ‌ی گرگر» در وسط شهر گرگر است. آتشکده ی دوم «آتشکده‌ ی مزگید» در ۴۴ کیلومتری مرند و نزدیک جاد‌ه‌ ی گلین قیه و آتشکده ی سوم «آتشکده ‌ی مرکید» در شمال روستای دیزج حسین بیک در شرق مركید است.

لازم به ذکر است مسلمانان بعد از ورود به منطقه ی کول تپه آتشکده‌ های موجود بر آن را که متعلق به زرتشتیان بوده تخریب کرده اند و تنها چیزی که از آن بر جای گذاشته اند یک تپه ی خاکستری یا همان کول تپه است. کول تپه که برخی آن را گول تپه هم می خوانند، محدوده ی بسیار بزرگی است که در پشت قبرستان عمومی باغ رضوان واقع شده است. واژه ی گول تپه در زمان پهلوی در گویش آذری همان کلمه ی گُل در فارسی است که به معنای آتش یا شعله ی آتش می باشد. از طرفی گول در ترکی به معنای خاکستر و در زبان کردی به معنای آتش است. پس گول تپه، تپه ی آتش یا تپه ای که آتشکده بر آن قرار دارد معنا می شود. محدوده ی گول تپه در مرند به دلیل باغ‌ های سرسبزی که در اطرافش وجود دارد خود یک منطقه ی زیبای گردشگری است که با حضور در آن می توان علاوه بر دیدن از آتشکده ی مانداگارانا از طبیعت هم لذت برد. منطقه ی گول تپه در نزدیکی رودخانه ی زیلبر واقع شده است. مرندی های قدیمی اعتقاد دارند که مرند قدیم به دلیل عبور رودخانه ی زیلبر از وسط خود در اثر سیل از بین رفته و اهالی که جان سالم به در برده اند از دامنه های کوه سانبوران به طرف دامنه های کوه میشوو نقل مکان کرده و در مرند جدید ساکن شده اند. پس آتشکده ی مانداگارانا در شهر مرند قدیم قرار داشته است.

لازم است بدانید کول تپه دیگر به صورت تپه ای مرتفع نیست بلکه به دلیل خاک‌ برداری در اطراف آن امروزه به شکل یک گودال وسیع درآمده است. حدود چند سالی است که مسولان به فکر تبدیل قلعه ‌ی مانداگارانا و اطراف آن به یک محوطه ی گردشگری هستند چون وجود یک آتشکده ی ۶ هزار ساله‌ که بیشتر به یک قلعه شبیه می باشد و بعد از گذر این همه سال تا حدی بر جای مانده است می‌ تواند نظر گردشگران بسیاری را به سمت خود جلب کند و برای آنها جذاب باشد اما متاسفانه هنوز این اتفاق آن چنان که باید و شاید رخ نداده و اقدامات خاصی در اطراف این بنای باارزش انجام نشده است.