در مقایسه با داروهای شیمیایی، داروهای گیاهی در دسترس تر، کم هزینه تر و کم ضرر ترند. در شهر همدان نیز از دیرباز، استفاده از گیاهان دارویی و عرقیات گیاهی بسیار مورد توجه بوده است. در بسیاری از منازل، انواع سبزیجات مانند شوید و پونه و نعناع به روش سنتی خشک و نگهداری می شود و نکته ی قابل توجه آن که برخی از آنها توسط خود اعضای خانواده در کوهستان یا دشت های اطراف شهر دستچین می شود. از جمله گیاهان پرطرفدار در شهر همدان، آذربه است که از آذربه ی خشک شده و بصورت پودر درآمده، اغلب برای روی ماست و دوغ استفاده می شود. این گیاه گرم است و سردی ماست و دوغ را خنثی می کند و علاوه بر آن عطر و طمع بسیار خوبی هم دارد. عرق آذربه نیز برای معده بسیار مفید بوده و مورد استفاده است.
پونه کوهی برای از بین بردن میکروب های معده بسیار موثر بوده و دمنوش آن بسیار معطر و مفید است. کافیست چند برگ پونه کوهی خشک شده را به همراه آبجوش داخل قوری بریزیم تا دم بکشد و بعد از ده دقیقه دمنوش پرخاصیت آماده خواهد بود.
مردم همدان ازسال ها پیش به درمان های ساده و کم ضرر خانگی بواسطه ی گیاهان دارویی پایبند بوده اند. از جمله درمان های پرکاربرد در این شهر دمنوش بارهنگ بهمراه نبات است. بارهنگ دانه های بسیار ریزشبیه به خاکشیر است که با جوشانده شدن در آب، حالتی پر لعاب بخود می گیرد و این دمکرده ، تقویت کننده ی معده، اشتها آور و درمان کننده ی رودل است.
از جمله گیاهان دارویی موجود در همدان، گیاه بومادران است که در فصل متناسب می توان به جمع آوری آن پرداخت و بصورت خانگی از آن استفاده کرد. گذشته از خواص دارویی اش، استفاده ی منحصر بفرد این گیاه، به عنوان بوگیر کفش است. کافیست چند شاخه از گل بومادران را در لایه ی داخلی کفش خود قرار دهید تا به مرور بوی نا مطبوع کفش از بین برود.
مردم همدان بسیار اهل گردش و کوهنوردی هستند و این فرصت مناسبی است تا بصورت خانوادگی برای تفریح به حاشیه ی شهر، کوه ها یا باغ های شخصی بروند و علاوه بر کسب آرامش از طبیعت، به چیدن گیاهان دارویی و سبزی های کوهی بپردازند.
از آنجایی که همدان در منطقه ی سردسیر واقع شده، آش از غذاهای محبوب مردم این شهر بشمار می رود و انواع آن طبخ می شود. بسیاری از تره های کوهی مورد استفاده در این آش ها را می توان از دشت های اطراف همدان برچید. این تره ها اغلب آش را خوش عطر و لعابدار می سازند و مکمل غذایی مفیدی برای حبوبات بشمار می روند چراکه اغلب دارای طبعی گرم هستند که سردی و نفخ مربوط به حبوباتی چون نخود را برطرف می کنند.از جمله این تره ها می توان به گیلاقه و بالا قوتی اشاره کرد. از دیگر تره های کوهی این نواحی میتوان شنگ را نام برد که هم بصورت پخته در آش و هم بصورت خام مورد استفاده است. شنگ بسیار پر خاصیت بوده و اغلب آن را به همراه آبغوره و گاها نمک میل می کنند. مواردی چون جلوگیری از خونریزی معده و سم زدایی و درمان کولیت از خواص عمده ی آن است.
میوه های خشک
سنجد، میوه ی خشک پرخاصیت، در همدان به وفور یافت می شود چرا که این منطقه پر از درختان سنجد است. سنجد برای کلیه و معده بسیار مفید بوده و استعمال پودر سنجد در شیر بهمراه عسل برای درد مفاصل و پوکی استخوان معجزه می کند.
آلو بخارا برطرف کننده ی صفراست و کشمش و دیگر محصولات مشابه آن خون سازند.
