نام این بهشت آرمیده در بلندای کوه دنا با افسانه سفر کیخسرو پادشاه کیانی و 30 تن از پهلوانان او به کوخدان در 4 کیلومتری شهر یاسوج درآمیخته است. بعدازآنکه کیخسرو از یارانش جدا می‌شود، پهلوانان او ازجمله بیژن در گردنه 4 هزار متری در سرمای سی سخت در برف و کولاک گرفتار می‌شوند و سرانجام فرشته مرگ آن‌ها را در آغوش می‌کشد. به همین دلیل آن گردنه را امروز به گرامیداشت نامی لشکر، بیژن نام‌گذاری کرده‌اند. این همان‌جایی است که سی پهلوان به خاطر شرایط سخت حاکم بر آن گرفتار شدند و سی سخت شهرت اش را مدیون آن‌ها است.
این پایان نقطه تاریخ در شهر فعلی و روستای دیرین 135 ساله سی سخت نیست بلکه در آن آثاری سفالی از حکمرانی دوره ساسانی، صفویه، سلجوقیه و قاجاریه در تپه‌های تل قلات و تل اسپید این سرزمین پهناور در کنار گورهای 3 هزارساله قبل از میلاد به دست‌آمده است.
گستره باغ‌های میوه در ورودی شهر به قدری زیاد است که در تولید برخی محصولات کشاورزی رتبه نخست کشور را دارد. مسیر را که ادامه دهید در سمت شمال خاوری در منطقه کوهگل صدای نغمه پرندگان در کنار چشمه‌های جوشان و همیشگی طنین‌انداز می‌شود و اجازه نمی‌دهد منطقه را رها کنید.
چشمه بشو (چشمه میشی)
چشمه میشی که پرآب ترین و بزرگ ترین چشمه در پائین گردنه بیژن است جوش وخروش اش به وسعت ادامه حیات است. این چشمه منبع تأمین آب شرب شهر و زراعت ده بزرگ سی سخت است.
چشمه تاگی
بعد از کوه پیمایی‌های فشرده، خنکی آب این چشمه عطش شمارا برطرف می‌کند. از آب چشمه تاگی برای آبیاری باغ‌های سیب، گردو و انگور منطقه کلنجه توسط ساکنین استفاده می‌شود تا سر سبزی و طراوت آن در فصل تابستان تقدیم گردشگران شود.
منطقه دنا
منطقه ای که در آن یادگار 30 پهلوان نامی لشکر کیخسرو برجای مانده است. منطقه ای با دره‌های عمیق، قله‌های سر به فلک کشیده است. باصلابت پای در زمین کوبیده است تا رودخانه‌های ” ماربر ” و ” بشار ” در پیوند با یکدیگر زنده کند زمینی را بارور کند محصولی را که چشم و امید کشاورز به آن دوخته شده است.
منطقه دنا غنی‌شده از گیاهان دارویی، خوراکی و تزئینی است تا مرهمی باشد بر زخمان رنج دیدگان. پوشش گیاهی و جنگلی منطقه دنا به قدری متنوع است که در آن ارژن، زالزالک، کیکم و پسته وحشی به‌خوبی روئیده شده است.
مسیر دسترسی
شهر سی سخت در استان کهگیلویه و بویر احمد، شهر یاسوج با گذر از جنگل‌های کهن سال بلوط و پیچ‌های متعدد همراه با شیب تند در ناحیه کوهستانی گردنه بیژن امکان‌پذیر است.
میهمان شهری با مردمان میهمان‌نواز لحظات خوشی را برای شما رقم می زند، این جمله مبرا از اغراق است چون تاریخ سندی است بر آن. به همین منظور داشتن اقامتی در هتل‌های پارسیان آزادی و هتل جهانگردی گزینه مناسبی در سفر شما به استان کهگیلویه و بویر احمد است.
آداب‌ورسوم
استان کهگیلویه و بویر احمد طوایف متعددی از قوم لر را در خود جای داده است و ساکنین آن با گویش لری تکلم می‌کنند. در این استان مانند سایر 32 استان کشور مراسمات جشن و سرور، سوگواری و اعیاد نیز در ایام خاص خود باشکوه هرچه تمام برگزار می‌شود. سال نو در استان کهگیلویه و بویراحمد سرآغاز رفع کدورت‌ها و برقراری صلح و آرامش است در ایام نوروز اهداء هدیه متقابل از طرف ریش‌سفیدان به کدخدایان مرسوم بوده است و درزمانی که از اقوام یا دوستان در سوگ عزیزی نشسته است سعی می‌کنند در مراسم ” پند شکنی ” با خارج کردن لباس سیاه آن‌ها، لباسی رنگی یا سفید بر تن آن ها کنند و از حالت عزا خارج کنند.
مراسم ” چاله گرم کنون ” که از رسوم متداول این استان است در یک روز مانده به فرارسیدن سال نو به‌وسیله فقرا و اغنیاء برای گرم نگه‌داشتن سفره صاحب‌خانه به پختن غذایی گرم و لذیذ پرداخته می شود تا همه‌ی اهل خانه از آن بخورند.
سوغات
سوغات استان کهگیلویه تحت تأثیر کوهستانی بودن منطقه است و محصولات کشاورزی متعددی را شامل می‌شود. گردو به‌عنوان یکی از سوغاتی‌های خوراکی این استان محسوب می‌شود و موجب شده است تا این استان رتبه برتر کشور را در تولید گردو داشته باشد حجم عمده این محصول مغذی کشاورزی در شهرستان‌های چرام، بویراحمد و دنا تولید می‌شود.
از دیگر محصولات کشاورزی این استان که به‌عنوان سوغات می‌توان استفاده کرد: عسل و انگور است. استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از قطب‌های تولید عسل در کشور است که سالانه با تولید 1000 تن عسل مرغوب، نقش عمده‌ای در صادرات این محصول به کشورهای حوزه خلیج‌فارس دارد.
بخش مهمی از صنایع دستی استان کهگیلویه و بویراحمد توسط زنان عشایر و روستایی تولید می‌شود. از محصولاتی که در این استان شهرت دارد ” گچمه ” و ” مشته ” است. گچمه که نوعی گلیم با نقش‌های برجسته است توسط خانم‌های عشایر قشقایی بافته می‌شود و به‌عنوان زیرانداز و روی پشتی استفاده می‌شود. مشته نیز که فقط به وسیله خانم‌های روستای درغک بافته می‌شود دارای بافت ضخیم یک رو و منحصربه فردی است.
بازار: آنچه در آینده شاهد اش خواهید بود
باهدف ارتقای حقوق شهروندی و افزایش شاخص‌های گردشگری در استان کهگیلویه و بویراحمد، بازار سنتی در این استان با وسعت دو هکتار با 700 واحد تجاری در آینده‌ای نه‌چندان دور ایجاد خواهد شد. از ویژگی‌های این بازار محلی، سنتی و گردشگری، سبک معماری اسلامی در آن است.
سخن آخر
در مسیر سی سخت به دلیل کوهستانی بودن منطقه تمام فصل زمستان پوشیده از برف است و در آن پیچ‌های متعدد و با شیب تند وجود دارد که دلهره‌آور است سعی کنید برای بازدید از جاذبه‌های طبیعت بکر منطقه، حتماً از بومیان آن منطقه کمک بگیرید، با رزرو انلاین اقامت گاه بوم گردی و یا رزرو هتل در یاسوج از این شهر زیبا دیدن کنید.
