طاق بستان یا به کردی طاق و سان از اماکن مشهور و بسیار دیدنی استان کرمانشاه است. این مکان همه روزه میزبان گردشگران و افراد بومی است. طاق بستان علاوه بر ارزش تاریخی اش بسیار زیباست و دارای چشمه و کوه های زیادی است. اگر در کرمانشاه باشید اولین مکانی که به شما پیشنهاد می شود که ببینید طاق بستان است.
تاریخچه: مجموعه ی طاق بستان در قرن سوم هجری در زمان حکومت شاهان ساسانی ساخته شده است گفتنی است که ابتدا شاهان تخت جمشید را برای تراشیدن سنگ هایش به منظور ثبت تصاویر خود برگزیدند، اما در زمان اردشیر دوم و شاهان پس او این رسم تغییر یافت و طاق بستان به خاطر طبیعت زیبا و پرآبش انتخاب شد به خصوص که در بین راه جاده ی ابریشم هم قرار داشت.
معرفی کامل:
طاق بستان دارای دو طاق است که به تصویر کنده کاری شده از اردشیر دوم و شاهپور دوم و سوم از شاهان ساسانی مزین شده اند. این طاق ها در دامنه ی کوه هستند و در کنار چشمه ای بزرگ قرار گرفته اند. طاق بزرگ که مهم ترین اثر هم به حساب می آید دارای ایوانی با فضای مستطیل به عرض ۷ متر و ۸۵ سانتیمتر، ارتفاع ۱۱ متر و ۹۰ سانتیمتر و عمق ۷ متر و ۶۵ سانتیمتر است. در کناره ی ورودی طاق نگاره هایی از فرشتگان بالدار، مجالس شکار گراز، شکار مرغان، درخت زندگی و ماهیان در مرداب و نقش های فیل، قایق و اسب می باشد بر روی سنگ نگاشته شده اند که از مراسم شادی حکایت دارند.
شکل 1.نمای کلی از طاق بستان
طاق بزرگ سنگ نگاره ای زیبا و دقیق از تاج گذاری اردشیر دوم است که در کل به دو قسمت تقسیم شده است در زیر آن تصویر سواری زره پوش سوار بر اسب است که نیزه ای در دست دارد و گویا نشان از قدرت شاه در جنگ و یا نشانی از دلاوری است. در تصویر سنگ نگاره در سمت چپ شاه میترا(مهر، میترا یا میثره از خدایان هندو ایرانی قبل از زرتشت است. پس از زرتشت یکی از فرشتگان آیین مزدینسا شد. معنی میترا دوستی و پیمان و خورشید است که او را با نماد خورشید نیز می شناسند) قرار دارد و در سمت راستش فروهر(به عقیده ی مزدینسان فناپذیر است و دچار زوال نمی شود آنها می گویند که پیش از پدید آمدن موجودات، وجود داشته و پس از مرگ و نابودی آنها، به عالم بالا رفته و پایدار می‌ماند)است.
لباس شاه و فروهر به هم شبیه است هر دوی آنها کمربند و دستبند بند دارند و شلواری چین دار که توسط بندی به مچ پایشان بسته شده است. شاه در دست چپش شمشیری دارد که با اقتدار آن را در زمین فرو کرده است و اما طاق کوچک که در سمت راست طاق بزرگ قرار گرفته است طاق کوچک صحنه ای از تاج گذاری شاهپور دوم و پسرش شاهپور سوم است. که دارای فضایی مستطیلی شکل به عرض ۵ متر و ۸۰ سانتیمتر و ارتفاع ۵ متر و ۳۰ سانتیمتر است. این طاق دارای دو کتیبه و دو نقش در بالای دیواره طاق است. کتیبه شاهپور دوم دارای 9 سطر و کتیبه شاهپور سوم دارای 13 سطر است. این کتیبه ها به خط پهلوی کتیبه ای و فارسی میانه نوشته شده اند.
کمی آن طرف تر از طاق کوچک، سنگ نگاره اردشیر دوم قرار گرفته است که در این نقش شاه ساسانی شاپور دوم(نهمین شاه ساسانی) در وسط با چشمانی درشت ریشی مجعد و گوشواره و دستبند و گردنبند مروارید قرار دارد و درسمت چپ شاه، میترا یا مهر، است که پیکان‌های نوری مثل پرتوهای خورشید از سر او به اطراف پراکنده شده اند، شاخه‌ای از گیاهی به نام برسم(شاخه ای نازک که معمولا از درخت گز،انار یا انجیر است) را در دستان خود دارد که بر روی گل نیلوفری ایستاده است در سمت راست شاه اهورا مزدا که بسیار مقتدر ایستاده با موهای بلند و کمربند روبان دارش قرار دارد. برای تاج گذاری شاه به دست او حلقه ی روبان داری به نام حلقه ی فرایزدی می‌دهد که بر روی دشمنی به خاک افتاده که او را اکثر محققین ژولیان امپراطور رم می دانند ایستاده‌اند.
شکل 2.سنگ نگاره اردشیر دوم
آسیب ها: یکی از آسیب های انسانی به این سنگ نگاره ها مربوط به دوران قاجار قرن نوزدهم است که توسط حاکم خودخواه و متکبر آن زمان که خواسته از خود یادگاری به جا بگذارد کنده کاری شده و صدمه ی زیادی به اثر زده است. در سمت چپ ایوان بزرگ قرار گرفته این حجاری و مجسمه ی پسر فتحلی شاه قاجار محمد علی دولتشاه است که با تاجی کنگره دار بر سر و ریشی بلند و شمشیر خلاف شده بر تخت تکیه داده و گویا تصویر از یک درخواست به حاکم حکایت دارد اما در کل هدف نشان دادن قدرت حاکم است در سمت چپش کتیبه ای به خط نستعلیق نگاشته شده است و در کنار شاه شعری دو بیتی از بسمل شاعر کرمانشاهی در مدح شاه نوشته شده است تصویر بسیار نامناسب و کم ارزش است. چنان که ناصر الدین شاه در سفر نامه ی خود از این کار به کاری ناشایست یاد می کند و از ضایع کردن طاق نام می برد.
از دیگر آسیب ها می توان عمارت مسعودیه را نام برد که در میانه های دوران قاجار توسط حاکم کرمانشاه امام قلی میرزا عمادالدوله ساخته شد و تا سال 1324 بنا در آنجا دیده می شد اما در آن سال به خاطر حفظ آثار باستانی و آزاد سازی چشمه ی آناهیتا تخریب شد از دیگر آسیب ها به طاق بستان می توان به آسیب های طبیعی شامل حرکت زمین و ایجاد شکاف در طاق بزرگ و کوچک اشاره کرد که با نفوذ آب به داخل ترک ها نگرانی را برای این اثار بیشتر کرده است.
امکانات و راه دسترسی:
آدرس:کرمانشاه بلوار طاق بستان طاق بستان از ساعت 8 الی 20 میزبان شما خواهد بود. بلیط ورود آن برای گردشگران خارجی 1500 تومان و برای گردشگران داخلی 2000 تومان می باشد.
از امکانات طاق بستان می توان به کافه، رستوران و سفره خانه ها اشاره کرد. طاق بستان بسیار شلوغ است بسیاری از مردم خود شهر برای گذراندن اوقات فراغتشان به اینجا می آیند و در طاق بستان می توانید حتی کتاب های خوبی پیدا کنید که به وسیله ی دست فروشان فروخته می شود. به دلیل شلوغی این مکان دست فروشان را هم در طاق بستان مشاهده خواهید کرد. اگر به طاق بستان آمدید فرصت خوردن دنده کباب کرمانشاهی در این محیط زیبا را از دست ندهید. همچنین می توانید هتل های کرمانشاه که در نزدیکی طاق بستان وجود دارند را بوسیله ی سایت ایران هتل انلاین شناسایی نموده و برای رزرو آنلاین آنها اقدام نمایید.
سخن آخر: طاق بستان محلی زیباست که امروزه به مکانی برای تفریح مردم خود شهر و گردشگران زیادی تبدیل شده است. در طاق بستان هم با محلی تاریخی از زمان ساسانیان آشنا می شوید و هم می توانید آنجا خرید کنید ارزش این طاق،ایوان و کتیبه ها به قدمت آنهاست و این نشان می دهد که زمان همه چیز را از بین نمی برد بلکه گاهی چیزها را با ارزش تر می کند. زبان مردم شهر کرمانشاه کردی کرمانشاهی است که اکثرا فارسی صحبت می کنند و سوغات کرمانشاهی ها نان برنجی مرغوب را فراموش نکنید.
