شهر کاشان بخشی از استان اصفهان در مرکز کشور ایران شهری تاریخی، اصیل، با تمدن، زیبا و جایگاه چهره های علمی و ادبی است که مشهور به دارالمومنین است. این شهر با قدمتی حدود هفت هزار سال همه ساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی می باشد. دو سنت گلاب گیری و قالی شویی در شهر کاشان همواره دیدگان زیادی را به تماشا وا می دارد. شهر کاشان پر از جاذبه های دیدنی است. از جمله ی این جاذبه ها می توان به باغ فین به عنوان نمادی از باغ های ایرانی، حمام معروف فین، خانه بروجردی ها با معماری زیبا و بی نظیرش، غار مصنوعی نیاسر با تمام نکات عجیب و غریبش، بازار قدیمی فوق العاده زیبای کاشان و شهر زیر زمینی نوش اباد که در سه طبقه در عمقی حدود 4 تا 18 متر قبل از اسلام کلا به دست بشر ساخته شده اشاره کرد. در این میان مسجدی وجود دارد که زیبایی آن در چشم جای نمی گیرد و توصیف آن در کلام نمی گنجد. مسجدی به نام مسجد اقا بزرگ کاشان که جدای اینکه مسجد است مدرسه نیز می باشد.
این شهر علاوه بر جاذبه های دیدنی غذاهای سنتی، شیرینی های خوشمزه، عرقیجات درجه یک، خشکبار و صنایع دستی زیبایی دارد. گلاب کاشان که در همه جا حرف اول را می زند. از جمله صنایع دستی کاشان نیز کاشی کاری، سفال گری، اصول چهار گانه معماری و گنبدسازی (شامل رسمی بندی، گره سازی، یزدی بندی، مقرنس کاری)، گچ بری، آجرکاری و قالی بافی است. البته هنر کاشانی ها تنها به این چند مورد ختم نمی شود و چند مورد دیگر را نیز در بر می گیرد. نمونه ی بسیار زیبایی از به کار گیری این هنر ها مسجد آقا بزرگ است. در این مسجد اصول چهار گانه معماری که اصول اربعه معماری نیز نامیده می شود طوری به کار رفته که نگاه هر بیننده ای را به سمت مرکز گنبد و دل او را به سمت خالق یکتا هدایت می کند.
چنانچه بخواهید بار سفر به سمت کاشان ببندید و چند صباحی در این همه زیبایی و جذابیت بمانید بابت جای خواب و استراحت نگران نباشید چون در کاشان به اندازه ی کافی هتل با امکانات کامل وجود دارد. شما می توانید قبل از سفر از طریق سایت ایران هتل آنلاین اطلاعات کاملی در مورد هتل های کاشان به دست آورید و با آگاهی کامل در مورد قیمت، پاکیزگی، عملکرد کارکنان، کیفیت غذا، موقعیت و دسترسی و هر اطلاعات دیگری که نیاز دارید هتل مورد نظر خود را به راحتی انتخاب و به طور آنلاین رزرو کنید.
معرفی کلی
تقریبا در هر یک از مسجدهای موجود در ایران هنر معماری جلوه ی خاصی از خود را به عرصه ی نمایش می گذارد و هر یک از این مساجد با طرح و رنگ و نمایی خاص ترکیبی از فرهنگ ایرانی و اسلامی را معرفی می کند. یکی از این مسجدهای زیبا و شاید بتوان گفت یکی از زیباترین آن ها که عنوان عروس مساجد خاورمیانه را نیز به خود اختصاص داده مسجد باشکوه آقا بزرگ، مسجد و البته مدرسه‌ای وسیع با معماری بی نظیر در شهر تاریخی کاشان است که در زمان پادشاهی محمد شاه قاجار با سرمایه فردی به نام حاج محمد تقی خانبان و پسر ایشان به سبک مدرسه چهار باغ و صدر شهر اصفهان بنا شده است تا مرکزی برای برپایی نماز جماعت و برگزاری مجالس درس و بحث داماد ایشان ملا محمد مهدی نراقی ملقب به «آقا بزرگ» باشد. دلیل نسبت نام اقا بزرگ به ملا محمد مهدی نراقی
ملا محمد مهدی نراقی دقیقا همزمان با فوت پدرشان به دنیا می ایند و بنا بر رسم آن زمان نام پدر را بر فرزند می گذارند. بعدها برای اینکه این تشابه نام مردم کاشان را به اشتباه نیندازد و بین این دو مجتهد تفاوت قائل شوند، پدر را اقا بزرگ و فرزند همنامشان را اقا کوچک می خوانند. در سفری که آقا محمد خان به کاشان دارد متوجه درجه ی علمی بالای آقا کوچک می شود و دستور می دهد ایشان را هم آقا بزرگ بخوانند و خواسته ی اقا بزرگ را که ساخت مسجدی برای اقامه نماز جماعت مردم کاشان بوده برآورده کنند. آقا محمد خان حاج محمد تقی خانبان، حاکم وقت شهر را مامور ساخت این مسجد می کند. در این میان حاج محمد تقی خانبان دخترش را نیز به عقد آقا کوچک که اکنون دیگر آقا بزرگ نامیده می شده در می آورد و آقا بزرگ داماد ایشان می شود.
آدرس مسجد آقا بزرگ کاشان
قبل از هر سخن دیگری بایستی بدانیم جای دقیق مسجد آقا بزرگ کاشان کجاست تا بتوانیم از آن دیدن کنیم و چشمان خود را از لذت تماشای آن بهره مند سازیم. مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان در شهر کاشان از استان اصفهان ملقب به نصف جهان در کشور ایران قرار دارد. این مسجد و در عین حال مدرسه که یکی از زیبا ترین معماری های بنا شده در زمان قاجار است در بخش تاریخی و بافت قدیمی شهر، در خیابان اقا بزرگ که یک خیابان فرعی در خیابان فاضل نراقی است، در محله ی خواجه تاج الدین، در کنار مقبره خواجه تاج الدین واقع شده است. برای رسیدن به مسجد می توان سوار اتوبوس هایی شد که از میدان کمال الملک عبور می کنند و بعد از کمی پیاده روی از آنجا به مسجد رسید. مسجد درست بعد از اقامه نماز صبح تا ساعتی بعد از اقامه نماز مغرب جهت بازدید آماده است.
قدمت مسجد آقا بزرگ کاشان
آغار به کار ساخت بنای مسجد آقا بزرگ کاشان که پنج طبقه و تنها مسجد پنج طبقه ی جهان است از دوره ی سلطنت آقا محمد خان قاجار شروع شده و در سال های اولیه دوره ی سلطلنت ناصرالدین شاه به پایان رسیده است؛ پس قدمت آن به قرن 13 هجری قمری باز می گردد. دلیل بیان این تاریخ نیز کتیبه هایی است که هنوز در مسجد باقیمانده است. در سال 1192هجری قمری زلزله ای در محل کنونی این مسجد اتفاق افتاده است که چنین به نظر می رسد که این مسجد بر بقایای این زلزله بنا شده باشد و جالب اینکه با گذشت این همه سال هنوز ساختمان این مجموعه، محکم و استوار قابل استفاده و بازدید است، البته بعد از گذشت چند سال از ساخت بنا تغییراتی در آن داده شده و برخی قسمت ها مانند در و پنجره ها به دلایلی مثلا وجود موریانه ها ترمیم گشته اما در حالت کلی دست نخورده باقی مانده و ظاهر زیبای خود را به همان شکلی که در ابتدا بوده حفظ کرده است.
کاربری مسجد آقا بزرگ کاشان
مسجد اقا بزرگ کاشان جدای از اینکه یکی از دیدنی ترین جاذبه های شهر تاریخی کاشان محسوب می شود و همه ساله مورد بازدید و مهمان نگاه عده ی زیادی از گردشگران و مسافران به این شهر زیبا می باشد استفاده های دیگری نیز دارد. از جمله اینکه مدرسه ی طلاب در شهر کاشان است. در واقع در بخش حیاط تحتانی مسجد یک تعداد حجره که در مسجد حکم کلاس درس در مدارس عادی را دارد و محل تحصیل طلاب می باشد بنا شده است. این حجره ها در کنار هم مدرسه ی علمیه آقا بزرگ را شکل می دهند و طلاب می توانند در این مکان زیبا، هنری و معنوی به تحصیل علوم دینی بپردازند.
شیوه ی اقامت در کاشان
اگر مایلید قبل از سفر بابت جای خواب و خوراک و استراحت آسوده خاطر باشید و البته از تخفیف قیمت هم بهره مند شوید می توانید در شهر زیبای کاشان که پر از جاذبه های تاریخی و دیدنی و چشم نواز است در یکی از هتل هایی که امکان رزرو آنلاین دارد اقامت کنید و از سفر چند روزه ی خود لذت ببرید. یکی از مزایایی که رزرو آنلاین دارد امکان مشاهده ی ویژگی های خاص هر هتل و مقایسه ی هتل ها با هم و انتخاب یک مورد مناسب و مورد نظر است. دو مورد از هتل های کاشان که برای اقامت می توان انتخاب کرد یکی هتل مهینستان راهب کاشان و دیگری خانه تاریخی عامری های کاشان است. سایر هتل ها را نیز می توان از سایت ایران هتل آنلاین مشاهده و بعد از مقایسه و بررسی به راحتی انتخاب کرد و با خیال راحت عازم شهر کاشان شد.
ویژگی های بارز مسجد اقا بزرگ کاشان
مهم ترین و اصلی ترین ویژگی این مسجد با این همه زیبایی و چشم نوازی، معماری خاصی است که نگاه هر بیننده ای را مجذوب خود می کند و او را به فکر فرو می برد. از جمله ویژگی های خاص معماری این بنا، ساخت گنبدخانه ی آن بر روی 8 پایه بسیار بزرگ و محکم است که مانند ستون هایی استوار در زیر گنبدخانه قد الم کرده و آن را سر پا نگه داشته است. این ویژگی در معماری سایر مساجد قدیمی ایران کمتر به چشم می خورد و علت به کار گیری آن در این مسجد آب و هوای گرم کاشان در فصل تابستان است. معمار این بنا با زیرکی کامل فضایی را در مسجد مهیا کرده که هوا در آن جریان داشته و محیط را خنک تر کند. در نتیجه محراب این مسجد مانند سایر مساجد در قسمت جنوبی قرار ندارد بلکه محراب در دیواری که دور تا دور گنبدخانه را در بر گرفته است بنا شده و قسمت های جنوب، جنوب شرقی و جنوب غربی گنبدخانه مانند سایر قسمت ها کاملا باز و آزاد است که هوا به راحتی در فضا در جریان باشد.
ویژگی بعدی که بر صفای مسجد می افزاید وجود حیاط تحتانی همراه با چهار باغچه ی کوچک و زیباست. در میان حیاط حوض بزرگی که آب نمایی زیبا در وسط آن دلربایی می کند طراوت خاصی به فضای اطراف می بخشد. این حیاط را حیاط تحتانی گویند چون مسجد آقا بزرگ یک حیاط فوقانی نیز دارد که هم سطح گنبدخانه است و سقف حجره های مدرسه آقا بزرگ محسوب می شود.
ویژگی سوم تزئیناتی است که جهت ایجاد زیبایی هر چه بیشتر در این بنا به کار رفته است. از مقرنس کاری های سر در مسجد گرفته تا پیاده سازی هنر گچ بری و کاشی کاری های دقیق و ظریف، همه و همه بسیار تماشایی است. در واقع در تزئین گوشه و کنار مسجد آقا بزرگ کاشان از اکثر هنرهای کاشانی ها استفاده شده است تا لباسی از ظرافت محض بر تن مسجد پوشانده شود و دیده ی بینندگان آن را به سمت خود خیره کند.
از جمله ی این هنرها می توان به گچ بری، نقاشی، کنده کاری، گره چینی، مقرنس کاری، کاشی کاری، رسمی بندی و یزدی بندی اشاره کرد. در مقابل تمام این هنرها و ظریف کاری ها دو عدد درب نفیس که با هنر کنده کاری، گره چینی و با گل میخ تزئین شده است در مقابل ورودی اصلی مسجد مشتاقان دیدار از آن را به طرف داخل هدایت می کند.
از جمله سایر ویژگی های این بنا که آن را به شاهکار معماری ایران تبدیل کرده عظمت بنا، وسعت و زیبایی گنبد، طراحی عالی و بی عیب و نقص، استفاده از روش های بی نظیر معماری اصیل ایرانی و خیلی موارد دیگر است که این بنا را در نوع خود منحصر به فرد کرده و تمام اینها با محدودیت هایی که وجود داشته است اتفاق افتاده، محدودیت هایی مانند وجود مقبره خواجه تاج الدین و نامتناسب بودن زمین و محدودیت در وسعت زمین که فکر چند طبقه کردن بنا را در ذهن معمار آن انداخته است و البته موجب افزایش شکوه و عظمت بنا شده است.
توصیف بخش هایی از مسجد آقا بزرگ
اولین بخش از مسجد اقا بزرگ مدرسه ی آن است که از یک تعداد حجره تشکیل می شود. حجره ها در مدرسه اقا بزرگ یک پله بالاتر از حیاط تحتانی محوطه قرار دارند. تعداد حجره ها در این مدرسه 12 عدد است که از طریق 4 راهرو می توان بین آنها عبور کرد و در صورت تمایل به حیاط تحتانی مسجد رفت. هر یک از حجره ها دارای یک پستو که اتاقی کوچک تقریبا در دل زمین است و در زمستان و تابستان بسیار مفید واقع می شود و یک عدد بخاری می باشد. در وسط ضلع شمالی بنا می توان از طریق چند پله به سرداب مسجد رسید. سرداب اتاقی است که در قدیم برای فرار از دست گرما و خنک نگه داشتن آب و مواد غذایی در زیر سطح زمین می ساختند. سرداب به قدری خنک است که گاهی اوقات اختلاف دمای آن با حیاط به ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد هم می‌رسد. معمولا سرداب ها از طریق بادگیر خنک می شوند. سردآب مسجد آقا بزرگ نیز با دو بادگیر در دو قسمت شبستان شمالی مسجد به وسیله ی هواکش های افقی و عمودی خنک می شود و این شبستان نیز از این طریق تهویه می گردد. بادگیرها برج هایی هستند که در قدیم بر بام خانه ها تعبیه می شدند تا موجب گردش هوا در اتاق های خانه شوند و هوای مطبوع را به داخل اتاق ها هدایت کنند. شبستان نیز در بناهای قدیمی فضاهای سرپوشیده و دارای ستون های یک شکل و موازی‌اند که از یک طرف به صحن یا حیاط مسجد راه دارند.
دیدنی های مسجد آقا بزرگ
اولین مورد دیدنی در این شاهکار معماری ورودی و سردر مسجد است که از همان ابتدا دست هر فرد بیننده ای را می گیرد و به طرف مسجد می کشاند. مورد دوم هشتی، دالان و مهتابی مسجد است. هشتی فضایی سرپوشیده است که بین کوچه و حیاط مسجد اتصال برقرار می کند و بلافاصله بعد از ورودی قرار می‌گیرد؛ دالان فضایی با سقف کوتاه و عرضی به اتدازه ی دست های باز شده ی یک فرد بالغ است؛ مهتابی یا زمستانه نشین محوطه ای باز است که پس از هشتی و رو به روی در ورودی قرار دارد. مورد دیدنی بعدی صحن مرکزی مسجد است که در دو طبقه شامل حیاط تحتانی و حیاط فوقانی می باشد.
مورد بعدی شبستان هاست که تعداد آنها در مسجد آقا بزرگ 3 تاست. دیدنی بعدی گنبدخانه است که شکوه و عظمت مسجد را رقم می زند. دیدنی بعدی مدرسه و حجره های آن است که در سه ضلع از حیاط تحتانی قرار دارد. حیاط برف انداز حیاطی در پشت گنبدخانه در قسمت انتهایی بنا برای تخلیه ی برف های گنبد در زمستان مورد دیگری است که می توان از آن دیدن کرد. اگر به تاریخ علاقه مندید می توانید کتیبه هایی را که در مسجد وجود دارد مطالعه کنید. آرامگاه خاندان نراقی نیز که مزین به گره چینی است جالب و دیدنی است.
دیدنی های اطراف مسجد اقا بزرگ شاید برایتان جالب باشد که بدانید در اطراف مسجد اقا بزرگ چه دیدنی های دیگری وجود دارد. اولین مورد در اطراف مسجد آقا بزرگ مقبره خواجه تاج الدین در فاصله تقریبی 50 متری از مسجد است و در واقع دقیقا در کنار آن قرار گرفته است. بارگاه مقدس عبدالله بن موسی بن جعفر در فاصله تقریبی 600 متری، حمام سلطان امیر احمد، خانه تاریخی بروجردی ها و خانه تاریخی عباسیان هر سه در فاصله تقریبی 1 کیلومتری مسجد از دیگر جاهای دیدنی کاشان است که دارای جذابیت و لذت تماشاست.
