در میان تمامی شهرهای ایران نام اصفهان بین جهانیان بسیار مشهور است. شهری با انبوه بناهای تاریخی که اوج هنر، ذوق و قریحه ایرانی را به نمایش می گذارد. جاهای دیدنی اصفهان مملو از ردپاهای تاریخ است که نامشان با نام های بزرگی گره خورده است. میرزا قائم مقام فراهانی، یکی از رجال مطرح دوران قاجار بهانه اصلی ما برای سفر به اصفهان در این روزها است. ماجرا از این قرار است که امیرکبیر از ازدواج دوم خود دختری به یادگار گذاشت که برای همیشه در نصف جهان آرام گرفته است. زنی که همسر یکی از بدنام ترین حکام اصفهان در دوره قاجار بوده و در آرامگاه خانوادگی در گوشه یک امامزاده قرار گرفته است. مقبره همدم الملوک در امامزاده احمد(ع) اصفهان مقصد این بار ایران هتل آنلاین است.
برای دیدن این مقبره زیبا اما فراموش شده باید اندکی از میدان نقش جهان فاصله بگیرید و جایی در نزدیکی خانه مشروطه به تماشای یکی از زیباترین آرامگاه های شهر اصفهان بنشینید. مقبره ای که راز و رمزهای بسیاری را در خود جای داده و داستان های متعددی از چگونگی دفن صاحبان آن بر سر زبان ها است. اگر قصد سفر به نصف جهان و رزرو هتل های اصفهان را دارید پیشنهاد ما اقامت در هتل پارسیان کوثر اصفهان است چراکه با اقامت در این هتل سفری خوش و آسوده برایتان رقم خواهد خورد.
گرچه میدان نقش جهان آنقدر زیبا و مملو از دیدنی های حیرت انگیز است که کمتر فرصتی را برای سرزدن به سایر نقاط شهر باقی می گذارد اما اگر کمی از میدان نقش جهان فاصله بگیرید بازهم دیدنی های بسیاری برای گشت و گذار در تاریخ این سرزمین خواهید یافت. مسیر خیابان استانداری را که پیش رو بگیرید پس از رسیدن به بازار حسن آباد امام زاده ای در برابر چشمان شما ظاهر می شود که در نزد اهالی بسیار محترم است. امام زاده احمد که یکی از نوادگان امام جعفر صادق است سال های سال است که در این مکان خفته اما مقبره ساخته شده بر روی مزار این امام زاده بزرگوار یادگاری از عهد صفوی است. قدم در حیات امام زاده که بگذارید صحن بازسازی شده آن را خواهید یافت که روزگاری مدفن بزرگان بسیاری بوده است.
در گوشه ای از امامزاده دو ستون گچ بری شده نظر شما را جلب خواهند کرد که در ضلع شمالی امامزاده قرار دارند. پشت ستون ها یک پنج دری به چشم می خورد که در دو طرف آن دو درب چوبی دو لنگه قرار دارد. اینجا آرامگاه خانوادگی مسعود میرزا ظل السلطان است که روزگاری در دوره قاجار حکومت ملک اصفهان را بر عهده داشته است. درب مقبره اغلب اوقات به روی مردم بسته است. در نمای بیرونی مقبره ردپای گچبری ها و نقوش تزئینی به چشم می خورد که متاسفانه در برخی نقاط دچار آسیب های جدی شده است. بقعه متعلق به عهد قاجار است و معماری و سبک تزئینات آن نیز درست به سبک و سیاق قاجاری است. رنگ آبی و سفید ترکیب زیبایی را در نمای بیرونی مقبره به وجود آورده است. قدم در محیط داخلی مقبره که بگذارید به یک باره خود را در گلستانی از رنگ ها و نقش ها خواهید بافت.
انبوه گچ بری ها سبز رنگ در میان آن ها به وضوح دلربایی می کند و در همنشینی با رنگ آبی و سفید ترکیبی بس حیرت انگیز را پدید آورده است. گچ بری ها در کنار آیینه کاری ها و نقاشی های زیبا آنچنان این اتاق را آراسته اند که از تماشای دیوارها و سقف آن سیر نخواهید شد. نور که از میان شیشه های رنگی به درون اتاق می تابد بر زیبایی ها و جلوه آن می افزاید و غوغای رنگ ها را جان می دهد. بر روی سقف نقاشی هایی زیبا با رنگ هایی زنده به چشم می خورند که قاب گرقته شده اند؛ نقاشی هایی که برخواسته از علاقه قاجاری ها به فرنگ و نقاشی های فرنگی است و اغلب ساحل، رودخانه و قایق را به تصویر کشیده اند. نورگیری درست در وسط سقف قرار گرفته است که تمام قسمت های آن با آیینه کاری و گچ بری آراسته شده اند و نور را همچون عنصری مقدس به داخل اتاق سوق می دهند. ترنج ها، گل ها، ساقه ها، گلدان ها و نقوش اسلیمی و ختایی طوری در هم پیچیده اند که گویی شما را به عالمی دیگر برده اند.
رنگ های زرد و قرمز نیز کم کم در میان زمینه سبز و آبی در کنار گچ بری های سفید جان می گیرند و روح تازه ای به اتاق می بخشند. هرچه به سمت نیم گنبد اتاق نزدیک تر می شوید بر جلوه و شکوه نقوش افزوده می شود. آیینه کاری هایی که در دل گچ بری ها پدید آمده اند و بر تن گلدان ها و ترنج ها جان گرفته اند نیز بر زیبایی و رویاگونه بودن این فضا افزوده اند. در قسمت های پایینی بنا و در آزاره های این بقعه گاهی طرح ها و نقوش حیرت انگیز این اتاق با گچ پوشانده شده اند و نشان از بی توجهی به این بقعه در طول زمان دارند. درب های چوبی و ارسی های زیبا نیز بر جلوه این اتاق افزوده اند؛ اما در این بقعه زیبا سه مقبره نیز به چشم می خورند که متعلق به دوره قاجارند.
همدم الملوک یا همدم السلطنه فرزند امیرکبیر و حاصل ازدواج دوم وی بود. وی در جوانی به دستور ناصرالدین شاه قاجار به همسری مسعود میرزا ظل السلطان پسر ناصرالدین شاه و حاکم نه چندان خوشنام اصفهان درآمد و بر اثر ابتلا به بیماری در سنین جوانی چشم از جهان فروبست. وی در سال 1296 هجری قمری در این مقبره خانوادگی به خاک سپرده شد. سنگ قبر این بانو مرمری یکپارچه و مکعب شکل است و قبر هفتاد سانتی متر از سطح زمین فاصله دارد. بر روی سنگ قبر اشعاری به خط نستعلیق نقش بسته اند و در دو طرف آن نیز نقوش دو فرشته به همراه گل به چشم می خورد. کنده کاری های اطراف سنگ قبر و نقوش تزئینی آن بسیار چشمگیر و قابل توجه هستند. بر روی این سنگ قبر نام متوفی و تاریخ وفات وی نقش بسته است. بسیاری هنوز به زیارت بقعه همدم الملوک می آیند اما داستان های بسیاری از سرنوشت این زن بر سر زبان ها است که شاید حجم عطیمی از آن ها به سبب بدنامی مسعودمیرزا بر سر زبان ها افتاده است.
نقل است که همدم السلطنه که چهارفرزند برای مسعودمیرزا به دنیا آورده بود به سبب بداخلاقی و ناسازگاری مسعود میرزا عزم طلاق می کند و به منزل یکی از بزرگان و معتمدین شهر به نام حاج آقا محمد تقی نجفی پناهنده می شود. چند روز پس از خروج همدم الدوله از منزل بالاخره طاقت مسعودمیرزا طاق می شود و پسرش صارم الدوله را به نزد مادر می فرستد تا وی را به خانه بازگرداند اما اصرار پسر و پادرمیانی بزرگان بی نتیجه باقی می ماند و همدم الدوله بر طلاق پافشاری می کند. اصرار مادر به مذاق پسر خوش نمی آید و وی که این حادثه را مایه ننگ میدانسته با شلیک گلوله مادر را به قتل می رساند؛ حتی برخی پا را فراتر گذاشته و معتقدند که وی قصد قتل حاج آقا نجفی را نیز داشته است اما او جان سالم به در می برد. این داستان به نظر می رسد بیشتر جنبه تخیلی داشته و از کینه مردم اصفهان نسبت به مسعودمیرزا نشات گرفته باشد. نام مسعودمیرزا در تاریخ اصفهان با نابودی بسیاری از بناهای تاریخی این شهر، که از دوره شکوهمند صفویه برجای مانده بودند، گره خورده است. اما داستان هرچه که باشد این مقبره ارزش دیدن را دارد.
سایر قبرهای مقبره همدم الملک
در کنار مزار این بانو دو سنگ قبر دیگر نیز به چشم می خورد. بر روی یکی از سنگ قبرها نام عزیزالسلطنه نقش بسته است. برخی معتقدند که عزیزالسطنه در واقع دختر ظل السلطان بوده است و برخی دیگر هم گمانه زنی های دیگری دارند، اما بر اساس نظر برخی کارشناسان و تاریخدانان این قبر که همانند قبر اول هفتاد سانتی متر از سطح زمین فاصله دارد و با سنگ مرمر یکپارچه پوشانده شده است متعلق به بانو عظمی خواهر ظل السلطان است. در رابطه با هویت صاحب این مقبره اطلاع دقیق در دست نیست اما بر اساس تاریخ ذکرشده بر روی سنگ قبر وی نیز در دوره قاجار به خاک سپرده شده است. بر روی این سنگ قبر نیز اشعاری به خط نستعلیق حک شده است. قبر سوم بنابر نوشته متعلق به فردی با نام ابوالفتح خان صارم الدوله است. بسیاری این قبر را متعلق به همان پسر قاتل مسعودمیرزا می دانند که در کنار مادرش به خام سپرده شده است اما در واقع وی در قبرستان تخت پولاد اصفهان به خاک سپرده شده و این سنگ قبر متعلق به همسر بانو عظمی و شوهرخواهر ظل السلطان است. قبر یاد شده نیز با سنگی مرمرین و با انواع نقوش گل و بلبل و حجاری های زیبا آراسته شده است.
بر روی سنگ قبر ابوالفتح خان صارم الدوله نیز اشعاری به خط نستعلیق به چشم می خورد. دیدن این مقبره شکوهمند فرصت مناسبی برای آشنایی با تزئینات و هنر دوره قاجار است که به زیباترین شیوه ممکن به اجرا در آمده است. به نظر می رسد سال ها قبل این مقبره شکل و شمایلی دیگر داشته و در دو سوی اتاق دو سه دری با ارسی های زیبا رو به حیاط امامزاده قرار داشته که یکی از آن ها در طول سال های گذشته مسدود شده است. این آرامگاه در سکوتی عمیق شما را به تماشای نقوش روح بخش هنر و معماری ایرانی دعوت می نماید. اگر سری به حیاط امامزاده بزنید قبرهایی را خواهید یافت که بیش از یکصد سال قدمت دارند. یک شیر سنگی قدیمی نیز در محوطه امامزاده به چشم می خورد. هرمزخان قشقایی، همای شیرازی و فرزندش طرب و بسیاری دیگر از افراد سرشناس این شهر در این امامزاده به خاک سپرده شده اند. مقبره امامزاده نیز با تزئینات شکوهمند گچ بری و آیینه کاری متعلق به دوره صفویه و قاجار آراسته شده است. حال و هوای دل انگیز امامزاده احمد(ع) در نزدیکی نقش جهان بهانه خوبی برای سرزدن به این مقبره تاریخی و خوش نقش و نگار است.
کلام پایانی
اصفهان از جمله کلانشهرهای زیبا و مهم کشور محسوب می شود که آثار دیدنی و تاریخی بسیاری را در خود جای داده به گونه ای که گردشگران متعددی از اقصی نقاط جهان برای دیدن این آثار خود را در ایام مختلف سال به اصفهان می رسانند. یکی از جاهای دیدنی اصفهان که شاید برخی از افراد به آن کمتر توجه کنند مقبره همدم الملک است که همانند سایر آثار از زیبایی های منحصر به فردی برخوردار است.
