بدون شک شما نیز در سفر اخیر خود به طبیعت با صحنه های ناراحت کننده ای از تلنبار شدن زباله و اشیاء پلاستیکی در دل طبیعت مواجه شده اید، موضوعی که اگر چه به ندرت مورد توجه قرار می گیرد اما می توان از آن با عنوان یک بحران محیط زیستی بزرگ اما فراموش شده یاد کرد. این موضوع بیش از هر چیز به خود ما شهروندان باز می گردد و می طلبد که هنگام برنامه ریزی برای سفر به مناطق زیبا و دارای طبیعت بکر مانند سواحل و مناطق کوهستانی، جدای از رزرو آنلاین هتل و دیگر برنامه ریزی ها، به کاهش تولید زباله نیز فکر کنیم.
آخرین گزارش های مربوط به شرایطی اقلیمی جهان بسیار نگران کننده است و تحقیقاتی که نتایج آن در مجله ساینس منتشر شده نشان می دهد که آب اقیانوس ها 40 درصد سریع تر از آن چه که تصور می شد در حال گرم شدن هستند. در همین مورد نیز کمیته دانشمندان تغییرات اقلیمی سازمان ملل یک گزارش بسیار مهم را در اکتبر سال گذشته منتشر کردند که در آن به افزایش دمای جهانی اشاره شده بود که در صورت نشان ندادن عکس العمل جدی از سوی جامعه جهانی، در ادامه می تواند باعث افزایش قابل توجه سیل، خشکسالی، کمبود مواد غذایی و آتش سوزی در مقیاس گسترده در سال 2040 منتهی شود.
در حالی که جامعه جهانی هنوز راه زیادی برای توجه و واکنش نشان دادن به تغییرات اقلیمی دارد، برخی کشورها ظاهراً زود دست به کار شده و فعالیت هایی را آغاز کرده اند که ثابت کنند هر کشور می تواند سهمی قابل توجه بر کاهش عوارض این بحران در سطح بین المللی داشته باشد. سایمون آنهولت، یک مشاور برنامه ریزی مستقل که نمایه موسوم به «کشورهای خوب» (Good Country Index) را تهیه کرده در این باره می گوید: «در عصر جهانی سازی پیشرفته و وابستگی متقابل ما، هر چیزی دیر یا زود، تاثیری بر روی کل سیستم خواهد داشت. من می خواستم اولین نمایه ای را خلق کنم که تاثیر بیرونی هر کشور بر تمام بشریت، کل سیاره، خارج از مرزهای خود را اندازه گیری نماید».
کشورهای اروپایی در بخش سیاره و آب و هوای نمایه کشورهای خوب رتبه ای بالا را به خود اختصاص داده اند اما دیگر کشورهای جهان نیز تلاش دارند تاثیر منفی خود بر روی محیط زیست را کاهش دهند. با ساکنان 5 کشوری که بیشترین تاثیر و تلاش را در این زمینه داشته اند صحبت کرده و از آن ها پرسیده ایم که زندگی در کشوری که تلاش بیشتری برای نجات سیاره زمین دارد چگونه است.
نروژ رتبه در نمایه سیاره و آب و هوا: یکم در صدر فهرست مذکور در زمینه تلاش برای سیاره و آب و هوا کشور نروژ قرار دارد که در تعدادی از برنامه های محیط زیستی پرچمدار است، از جمله بیشترین مقدار خودروهای الکتریکی در جهان و برنامه دولت برای به صفر رساندن تاثیرات منفی این کشور بر محیط زیست و آب و هوا تا سال 2030. اما ارتباط با دنیای طبیعی در این کشور بسیار بیشتر و بهتر از پیش بینی های این برنامه دولتی بوده است. نروژی ها به خوبی مفهوم موسوم به «friluftsliv» را پذیرفته اند که به معنای «زندگی در هوای آزاد» است و بر اهمیت گذراندن ساعاتی را در هوای آزاد برای سالم و شاد بودن تاکید دارد.
اکسل بنتسن، موسس و مدیرعامل کمپانی نروژی Urban Sharing که یک برنامه محبوب اشتراک دوچرخه در کشور با نام «Oslo City Bike» را راه اندازی کرده در این باره می گوید: «این موضوع حقیقتاً در عمق فرهنگ ما ریشه دارد و چیزی که برای بسیاری از مردم مثل دین است. ما در هر آب و هوایی ساعاتی را در هوای آزاد می گذرانیم و حتی نوزدانمان در هوای آزاد چرت می زنند. پایتخت ما، اسلو، در این زمینه منحصربفرد است که شما می توانید از مناطق عمومی وارد فضای جنگلی شوید و به همین دلیل این کار قبل یا بعد از کار بسیار مرسوم است».
شهر اسلو توسط کمیسیون اروپا و به خاطر ترمیم مسیرهای آبی خود، سرمایه گذاری در زمینه دوچرخه سواری و حمل و نقل عمومی و به خاطر رویکرد خلاقانه اش نسبت به اختصاص بودجه در زمینه تغییرات آب و هوایی (که باعث شده تولید دی اکسی کربن نیز درست مانند سرمایه گذاری مالی قابل ردیابی و برآورد باشد) به عنوان پایتخت سبز اروپا در سال 2019 انتخاب شده است. همچنین این شهر تلاش زیادی کرده تا در مرکز خود بدون خودرو باشد. بنتسن می گوید: «در سال های گذشته، مایه خرسندی بوده که می بینیم شهر بسیاری از فضاهای پارکینگ خود را حذف کرده تا فضای پیاده روی و دوچرخه سواری بیشتری ایجاد کند در حالی که زیرساخت دوچرخه سواری نیز با خطوط بیشتر دوچرخه سواری بهبود یافته است».
اگر چه 99 درصد از انرژی مصرفی خانگی نروژ به شکلی تجدید پذیر و از طریق نیروی آب سواحل، فیوردها و آبشارها تامین می شود اما این کشور همچنان یکی از کشورهای عمده استخراج کننده و صادر کننده نفت است که همین موضوع باعث بروز بحث ها و جنجال های سیاسی متعددی شده است. دیوید نیکل، مردی بریتانیایی که از سال 2011 در نروژ زندگی کرده و وبلاگی به نام «Life In Norway» را مدیریت می کند، در این باره می گوید: «آیا استخراج و صادرات مداوم نفت و گاز ارزشش را دارد زیرا مقادیر زیادی پول تولید کرده که در زمینه زیرساخت های محیط زیستی هزینه می شود که در غیر این صورت در دسترس نمی بود؟ بسیاری بر این باورند که این هزینه ها الهام بخش سایر شهرها و کشورها شده و در نهایت به یک دنیای سبزتر منتهی خواهد شد. برخی دیگر بر این باورند که این یک استاندارد دوگانه است. موضوع به این بستگی دارد که در کدام طرف این معادله قرار بگیرید».
پرتغال رتبه در نمایه سیاره و آب و هوا: سوم با قرار گرفتن در رتبه سوم به خاطر تلاش هایش برای نجات کره زمین، پرتغال یکی از پیشگامان عرصه سرمایه گذاری در شبکه های کامل ایستگاه های شارژ برای خودروهی الکتریکی بود که تا همین اواخر کاملاً رایگان بوده و شهروندان را ترغیب کرده که با نصب پنل های خورشیدی و استفاده از انرژی های تجدید پذیر با قیمت های کمتر به این موضوع ترغیب کرده و به آن ها این امکان را داده که انرژی پاک تولید کرده و به شبکه تامین انرژی کشور بفروشند. ماریانا ماگالهایس، که اصالتاً اهل پرتغال بوده اما اکنون در بریتانیا زندگی می کند و مدیر ارتباطات در آژانس برندینگ Forty8Creates است، در این باره می گوید: «بسیاری از همسایگان من یا پنل های خورشیدی دارند یا پمپ های آب. در خانه، والدین من این پمپ ها را نصب کرده اند که آب باران را به آب تمیز تبدیل می کند که از آن عمدتاً برای آب دادن به گیاهان، شستن لباس ها و آب دادن به حیوانات خانگی مان استفاده می کنیم».
او همچنین می گوید که از دیدن تعداد کم ایستگاه های شارژ خودروهای الکتریکی در لنددن در مقایسه با تعداد بسیاری بیشتری که در شهر محلی کوچک او وجود داشته، شوکه شده است. بازیافت و کمپوست سازی از باقیمانده غذاها یک روش طبیعی زندگی در این کشور است و سطل آشغال های مخصوص و تفکیک شده را در هر محله ای می توان دید از جمله یک سطل آشغال ویژه برای انواع باتری. آموزش نقش مهمی در تبدیل کردن تلاش های روزمره برای سبز بودن به یک واقعیت داشته است. ماگالهایس می گوید: «در دبیرستان، ما درس های زیادی در مورد آموزش محیط زیست داشتم و اغلب کلاس هایی در پارک محلی برایمان برگزار می شد که باعث شده بود به طبیعت عشق بورزیم».
جامعه پرتغال از دیرباز یک جامعه کشاورز و دوستدار زمین بوده که از تمامی منابع طبیعی خود به خوبی استفاده کرده است. به گفته ماگالهایس، «در مرز مشترک پرتغال و اسپانیا در شمال، می توانید ببینید که کوهستان ها پر از تجهیزات ماشینی تولید انرژی تجدید پذیر از باد شده است. همچنین می توانید سدهای هیدروالکتریکی را روی دریاچه ها ببینید که از آب انرژی تولید می کنند».
اروگوئه رتبه در نمایه سیاره و آب و هوا: پانزدهم
اروگوئه که در نمایه سیاره و آب و هوا با رتبه جهانی 15 در صدر کشورهای آمریکای جنوبی قرار گرفته، از دیرباز به عنوان یک کشور اخلاق مدار شناخته می شده که در زمینه سیاست های محیط زیستی و اجتماعی پیشگام است و اکنون نیز در زمینه انرژی های تجدید پذیر تلاش های بسیاری داشته که به اندازه ضرورتش، از احترام اروگوئه ای ها به سیاره زمین نشأت گرفته است. لولا مندز، یک شهروند اروگوئه ای- آمریکایی است که برای وبلاگ Miss Filatelista مقاله می نویسد و در این باره می گوید: «اروگوئه منابع نفتی ندارند و هزینه زیادی برای خرید این کالا انجام می دهد. از این رو شروع به جایگزینی سوخت های با پایه نفت با انرژی پاک کردیم که در عرض کمتر از یک دهه محقق شد». امروزه حدود 95 درصد از انرژی الکتریسیته مصرفی این کشور از طریق منابع تجدید پذیر و اغلب به شکل انرژی هیدروالکتریک تولید می شود اما بخشی از آن نیز به انرژی خورشیدنی، بادی و سوخت های زیستی تخصیص داده شده است.
مندز تصریح می کند: «در سال 2012، اروگوئه تنها 40 درصد از انرژی خود را از محل انرژی های تجدید پذیر تولید می کرد به همین دلیل این تغییری بسیار فاحش در یک مدت زمان بسیار کم بوده است». حمل و نقل عمومی در اروگوئه در همه شهرهای بزرگ این کشور دیده می شود که بیشتر به شیوه الکتریکی است. اروگوئه یکی از طلایه داران استفاده از انرژی پاک در آمریکای جنوبی به شمار می آید.
کنیا رتبه در نمایه سیاره و آب و هوا: بیست و ششم با بدتر شدن الگوهای آب و هوایی و افزایش موارد خشکسالی در کشور، کنیا از قبل تاثیرات اولیه تغییرات آب و هوایی را تجربه می کند. در واکنش به این مسئله، دولت این کشور در تلاش است تا اقتصاد به شدت وابسته به کشاورزی خود را از عواقب و عوارض این بحران در امان نگه دارد و بدین ترتیب با تصویب یک برنامه خاص برای مبارزه با تغییرات آب و تلاش برای کاهش تولید گازهای گلخانه ای به میزان 30 درصد تا سال 2030 سهم عمده ای در تلاش برای کاهش سرعت تغییرات اقلیمی در میان کشورهای آفریقایی داشته باشد.
برنامه دیگری که به کنیا کمک کرده در فهرست سیاره و آب و هوا در رتبه کلی بیست و ششم و اول قاره آسیا قرار بگیرد، قانون جدید ممنوعیت استفاده از کیسه های پلاستیکی در کشور برای محافظت از منابع آبی و محیط زیست محلی کشور است. این ممنوعیت در نوع خود یکی از سختگیرانه ترین قوانین در مقیاس جهانی است که در صورت نقض شدن توسط شهروندان و حتی گردشگران، مجازات زندان و جریمه سنگین مالی را برای خاطیان در پی دارد.
فایه کوواس، که مردی آمریکایی ساکن نایروبی است و معاون ارشد سازمان سرمایه گذاری بین المللی برای آسایش حیوانات (IFAW) است در این باره چنین اظهار نظر می کند: «جوامع محلی اینجا سیستم های محافظت از محیط زیست سنتی را از قبل اجرا می کردند و این سیستم های قدیمی به خوبی کار می کنند. جنگل ماسای لویتا یک نمونه است که یکی از چند جنگل بومی باقیمانده در کنیا است که بقای خود را بیشتر مرهون قوانین محلی و سیستم های سنتی برای محافظت از آن است».
نیوزیلند رتبه در نمایه سیاره و آب و هوا: سی و نهم
کشور نیوزیلند با قرار گرفتن در رتبه سی و نهم نمایه سیاره و آب و هوا و اولین کشور در منطقه آسیا-اقیانوسیه، مراقبت از منابع طبیعی خود را بسیار جدی گرفته، بیشتر به این دلیل که اقتصاد این کشور به میزان قابل توجهی به کشاورزی و توریسم وابسته است. برندان لی، که یک شهروند نیوزیلندی است در این باره می گوید: «در سراسر جهان کشور ما با نام “نیوزیلند سبز تمیز” شناخته شده و ما هویتمان را با این نام گره زده ایم. کیوی ها [نوعی پرنده بومی نیوزیلند] بسیار احساس افتخار می کنند وقتی که گردشگران به ما می گویند طبیعتمان زیباست، کشور ما بسیار زیباست».
به دلیل متان فراوانی که از صنعت بزرگ پرورش گاو و گوسفند در این کشور تولید می شود و همچنین رشد صنعت انرژی در کشور، نیوزیلند یکی از بالاترین سرانه های تولید کربن بر اساس جمعیت را به خود اختصاص داده است. اما این کشور با شکل دادن به یک اتحادیه بین المللی قصد دارد قصد دارد که تولید کربن صنعتی در این کشور را تا سال 2050 به صفر برساند.. اگر چه این کشور تنها دو سوم کالیفرنیا مساحت دارد اما به اندازه 10 درصد ایالات متحده جمعیت داشته که باعث شده نگرانی روزانه در مورد مسائل محیط زیستی مانند آلودگی هوا و یا افزایش زباله ها در مقایسه با دیگر کشورها، بیشتر باشد. لی در این باره می گوید: «به ندرت دیده می شود که مناطق دفن زباله پر از پلاستیک باشند، مسیر نهرها به خاطر بطری ها یا کیسه های پلاستیکی بسته شده باشد به همین دلیل این موضوع به طور کلی از ذهن مردم ما بیرون رفته است».
