مقدمه در این دنیا هر رنگ و طبیعت و منظره ای زیبایی خود را دارد. تمام زیبایی ها به رنگ سبز و شاخ و برگ درختان ختم نمی شود. مناظر کویری هم از جمله زیبایی های خلقت آفرینش اند که قرار گرفتن در وسعت آن حسی وصف ناپذیر دارد. آرامشی که قرار گرفتن در دل کویر و قدم زدن بر شن های نرم و لطیف در دل آدمی ایجاد می کند در پا نهادن بر هیچ زمین دیگری احساس نمی شود. از طرفی قم جدا از اینکه دومین شهر مذهبی و زیارتی ایران است مرکز وجود بناهایی تاریخی است که دارای معماری بسیار زیبایی هستند که شاید نظیر خیلی از آنان را در هیچ کجای دیگر نتوان یافت.
معرفی کلی استان قم در بخش مرکزی ایران در بین چهار استان بزرگ تهران، سمنان، اصفهان، و مرکزی محصور شده است. آب و هوای قم به سبب قرار گیری در بخش کویری ایران گرم و خشک می باشد. البته جنوب و غرب استان از این جریان مستثنا و به سبب وجود کوه های مرتفع در آن آب و هوایی معتدل دارد. در کل استان قم به دلیل دوری از دریا از رطوبت هوای بسیار کمی برخورداست. مهم ترین شهرهای استان قم، شهر قم، جعفریه، پردیسان، و سلفچگان است. معروف ترین روستاها نیز روستای وشنوه، خاوه، فردو و کرمجگان می باشد. استان قم از لحاظ مساحت تقریبا کوچکترین استان ایران است اما بر نقشه از موقعیت جغرافیایی خوبی برخوردار است که آن را به یک راه یا بهتر بگوییم شاهراه تبدیل کرده و هر ساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران و مسافران می باشد. معمولا افراد به قصد زیارت حرم حضرت معصومه و مسجد جمکران به سمت قم عزم سفر می کنند اما قم دارای جاذبه های شهری، تاریخی و طبیعی زیادی است که دیدن از آن ها در سفر به این شهر کویری و زیارتی خالی از لطف نیست. در اینجا قصد داریم تعدادی از این جاذبه های گردشگری را معرفی و آدرس هر یک را بیان کنیم.
جاذبه های شهری
حرم حضرت معصومه (ع) اولین و مهم ترین و مشهورترین جاذبه ی دیدنی شهر مذهبی قم که هر ساله تعداد زیادی از گردشگران و زائران را به سمت این شهر می کشاند حرم حضرت معصومه (س) است که در مرکز شهر قم مانند ستاره ای پر نور می درخشد. حرم از طرف شمال به میدان آستانه، از طرف شرق به خیابان آیت الله مرعشى نجفى، از طرف جنوب به مسجد اعظم و خیابان موزه و از طرف غرب به مدرسه فیضیه که خود از جاهای دیدنی قم است ختم می شود. معماری حرم ظاهری بسیار زیبا دارد که با ترکیبی از کاشی های هفت رنگ و سنگ و نقره و طلا و آیینه کاری و گچ بری هایی که در آن به کار رفته نمایی فوق العاده را به عرصه ی نمایش می گذارد و هنر قلم زنی را در برخی از قسمت ها مانند ستون ها و پایه ها به معنای واقعی معرفی می کند. مساحتى که حرم به خود اختصاص داده حدود 13500 متر مربع است. مسجد جمکران بنابر روایتی بیش از 1000 سال پیش شخصی به نام شیخ حسن بن مثله جمكراني دستور ساخت مسجد جمکران را از امام زمان (عج) دریافت کرده و به ساخت آن اقدام نموده است. این مسجد که در 6 کیلومتری شرق شهر قم به طرف جاده کاشان قرار دارد قبلا تحت عناوینی مانند مسجد صاحب الزمان (عج) و مسجد حسن بن مثله جمكراني شناخته می شده اما امروزه تحت عنوان جمکران شهرت دارد. جمکران تقریبا در تمام طول سال مخصوصا در شب های چهارشنبه پذیرای تعداد زیادی از زائرین است اما تعداد آنها در 13 تا 15 شعبان به اوج خود می رسد. بازار قدیمی قم معمولا بازار قدیمی هر شهری جذابیت خاص خود را دارد که می تواند محصولات، هنر و معماری قدیمی آن شهر را نمایش دهد. دیدن از بازار قدیمی قم نیز با قدمتی حدود 400 سال بسیار لذت بخش است. بازار قم در مرکز شهر در نزدیک حرم حضرت معصومه دارای بنایی تاریخی و معماری دلربایی است که دیدن از آن واقعا انسان را وجد می آورد. علاوه بر معماری زیبا عطر سوهان قمی فضا را پر کرده و اجازه نمی دهد هیچ مسافری دست خالی از قم خارج شود. بازار به صورت سرپوشیده و با سقفی گنبدی طراحی شده که فروشندگان و خریداران آنان را از گرمای تابستان و سرمای شدید زمستان این منطقه کویری حفظ می کند. امروزه بازار قم به دو بخش «بازار نو» و «بازار کهنه» تقسیم شده که هر کدام یک کیلومتر طول دارد. ناگفته نماند سوغات شهر قم تنها سوهان نیست و این شهر از محصولات سفالی و کاشی کاری شده و نیز فرش های دست بافت مرغوبی نیز برخوردار است.
باغ گنبد سبز و مقبره های آن
باغ گنبد سبز قم مجموعه ای شامل سه مقبره با گنبد سبز رنگ متعلق به قرن هشتم هجری قمری می باشد که هر یک مانند زمرد می درخشد. این باغ در خیابان انقلاب، مجاورت گلزار شهدا، در محله ای به نام دروازه‌ی کاشان قرار گرفته، به همین خاطر به آن گنبدهای دروازه کاشان هم می گویند. شیوه ی معماری و گچ بری این سه بنای زیبا و ارزشمند بسیار مورد توجه مردم عام و مخصوصا باستان شناسان و کارشناسان معماری است. دو مورد از این مقابر محل دفن دو امیر دوران صفوی اما متاسفانه مقبره سوم ناشناس است. نکته ای که در مورد این سه بنا توجه هر شخصی را به خود جلب می کند چند وضهی بودن گنبدهاست که بسیار بر زیبایی آنها می افزاید.
پارک آبی آب و تاب
یک تفریح آبی در یک شهر کویری تجربه ی بسیار لذت بخشی است. پارک آبی آب و تاب قم در بلوار غدیر، در بوستان غدیر قم قرار دارد. از جمله امکانات این پارک آبی می توان به سالن پارک آبی حلزونی، دریاچه مصنوعی، سرسره سقوط آزاد، ۷ سرسره برای بزرگسالان، ۵ سرسره برای کودکان و استخر موج، رستوران و کافی شاپ و تفریحات دیگری مانند عینک واقعیت مجازی و جت ترامپولین اشاره کرد.
بیت امام خمینی (ره)
بیت امام که آخرین محل زندگی امام در قم است در محله ی یخچال قاضی قرار دارد. زیربنای آن 300 متر مربع است و دارای یک طبقه مسکونی همراه با یک زیر زمین است. البته این بنا را تحت عنوان «خانه‌ی یخچال قاضی» هم می شناسند. بسیاری از دیدارهای مردمی، سخنرانی‌ها و جلسات مهم سیاسی امام در این مکان انجام می شده، از جمله ی آنها می توان به سخنرانی علیه تصویب قانون کاپیتولاسیون اشاره کرد. این بنا که امروزه یک اثر تاریخی است به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است.
کوه خضر نبی
در 6 کیلومتری از مرکز شهر قم به سمت جنوب در کنار شهرک ایثار در نزدیکی مسجد جمکران کوهی قامت برافراشته که بر قله ی آن می توان کل شهر قم را در یک نگاه دید. بر این قله مسجدی بنا شده که گفته می شود قبلا یعنی در حدود سه هزار سال پیش غاری بوده که حضرت خضر نبی (ع) در آن به عبادت پرداخته است. این کوه و مسجدی که بر قله اش بنا گشته امروزه محل زیارت و سیاحت و تفریح گردشگران است و مسیر بالا رفتن از کوه طوری طراحی شده که تقریبا برای همگان ممکن و آسان باشد.
جاذبه های طبیعی اطراف قم
دریاچه نمک
دریاچه نمک که در واقع بخشی از کویر نمک ایران است تحت نام هایی مانند دریاچه «نمک کاشان»، دریاچه «نمک قم»، دریاچه «آران» و دریاچه «مسیله» هم شناخته می شود اما بیشتر به همان نام دریاچه نمک شهرت دارد. این دریاچه در بخش شرقی شهر قم در فاصله ی 62 کیلومتری از شهر قرار دارد. این دریاچه که به دلیل شوری بیش از حد آب آن به این نام شناخته می شود تنها در فصل سرد زمستان آب دارد و در تابستان به جای آبی آب با سفیدی نمک جلب توجه می کند. برداشت نمک از این دریاچه از اوایل فصل تابستان شروع می شود و تا زمانی که آبی در آن نباشد ادامه دارد. از جمله ویژگی های منحصر به فرد این دریاچه وجود حوضچه های نمکی، تشکیل هشت ضلعی های منظم، خاصیت درمانی نمک موجود و وجود چهل متر عمق نمک در دل دریاچه است.
دریاچه حوض سلطان
دریاچه حوض سلطان که تحت عنوان نام های «دریاچه شاهی» و «دریاچه ی ساوه» هم شناخته می شود در حاشیه ی بزرگراه تهران-قم در شمال غربی دریاچه نمک در 35 کیلومتری شمال شهر قم و ۸۵ کیلومتری جنوب شهر تهران قرار دارد. این دریاچه بزرگترین دریاچه نمکی ایران است که هنگام بارش باران سطح آن صیغل یافته و به یک آینه طبیعی بزرگ تبدیل می شود که تصویر آسمان بر زمین را به وضوح نمایش می دهد البته در وسعت به پای دریاچه نمک قم نمی رسد. جالب اینکه وسعت و شکل و سطح آب دریاچه به دلیل تفاوت در میزان بارندگی های سالیانه در فصل های مختلف از سال متفاوت است. سطح آب در این دریاچه بسیار کم و سطح دریاچه به دلیل وجود نمک به جای اینکه مانند هر دریاچه دیگری رپوش آبی بر تن کند تن پوشی سپید دارد. این دریاچه در واقع شامل دو چاله ی بزرگ جدا از هم به نام های حوض سلطان در بخش غربی و حوض مره در بخش شرقی دریاچه است که با آبراهه باریکی به هم وصل میشوند اما بیشتر تحت عنوان حوض سلطان از آن یاد می شود. رودهایی که به این دریاچه وارد میشوند و البته تعدادشان هم کم نیست عموماً از اراضی شوره زار و نمکی اطراف دریاچه عبور می‌کنند به همین دلیل آب دریاچه به شدت شور است. درون دریاچه نیز یک جاده خاکریزی وجود دارد که مانع از فرو رفتن خودروها در باتلاق دریاچه می شود. بهترین زمان برای بازدید از این دریاچه اوایل بهار و اواسط پاییز است و از جمله تفریحاتی که در این دریاچه انجام می شود دوچرخه سواری و خلق آثار عکاسی هنری است.
دریاچه سد سِنجِگان
سد سنجگان بر رود سلمان که از کوه بلندبالای خستک سرچشمه می‌گیرد احداث شده است. دریاچه سنجگان که در پشت سد سنجگان تشکیل شده در فصل بهار و تابستان مکان مناسبی برای یک گردش روزانه است. حجم زیادی از آب در دل یک منطقه ی کویری منظره ی دلربایی را برای گردشگران به ارمغان می آورد. علاقه مندان به ماهی گیری نیز از این دریاچه بی نصیب نخواهند ماند. برای لذت از تماشای این دریاچه و اطراق در ساحل آن بایستی به طرف روستای سنجگان قم از توابع دهستان راهجرد شرقی بخش سلفچگان که در جنوب غربی قم قرار دارد سفر کنید تا اینکه در فاصله ی ۵۴ کیلومتری قم به آن برسید و از تفریح در کنار آن لذت ببرید.
روستای سنجگان جزء مناطقی از قم است که از آب و هوای خشک در امان است و دارای آب و هوایی سرد و معتدل می باشد. به همین خاطر زمینی بی آب و علف ندارد بلکه باغ ها و مراتعی در آن وجود دارد که خود از جاذبه های گردشگری قم می باشد.
منطقه حفاظت شده ی پلنگ دره
منطقه پلنگ دره یا دره ریواس ها در جنوب غربي قم و در فاصله ی 50 کیلومتری از آن قرار دارد. در شمال پلنگ دره، منطقه سلفچگان، در شرق آن رودخانه قمرود و در غربش چند روستاي كوچك خوش آب و هوا واقع شده است. چنانچه به دنبال یک گردش یک روزه در نزدیکی قم در یک منطقه تقریبا خوش آب و هوا هستید می توانید در این دره تفریح کنید البته وجود گونه های مختلف جانوری را نادیده نگیرید و چنانچه علاقه مند باشید می توانید از وجود و تماشای آنها لذت ببرید.
سایر جاذبه های نزدیک به قم
دهکده تفریحی سلامت صبا
این مجموعه یک مجتمع توریستی تفریحی برای استراحت مسافران و زائران به شهر قم است که در فاصله 60 كيلومتري از شهر قم در نزدیکی شهر دستجرد مركز بخش خلجستان قرار دارد. شهر دستجرد، شهری ييلاقي از استان قم و داراي آب و هوايی كوهپايه اي و معمولا دمای هوای آن از شهر قم پایین تر است. از جمله مزایای این مجموعه نزدیک بودن به چهارراه اقتصادي سلفچگان است.
دهکده تفریحی سلامت صبا قم دارای چهار ویلای اقامتی مجهز به تمامی امکانات روز همراه با نمایی بسیار زیبا و یک دریاچه مصنوعی جذاب به مساحت 7 هکتار است .رستوران، هتل، پیست دوچرخه سواری، اسکله ی ماهیگیری، سونا، جکوزی، آب درمانی از دیگر امکانات فوق العاده ی این دهکده کوچک می باشد.
منطقه ییلاقی کهک
منطقه ییلاقی کهک شامل شهر کهک و روستاهای اطراف آن مانند فردو، وشنوه، کرمجگان، اول، خاوه و بیدهند است. شهر کهک تقریبا در 30 کیلومتری جنوب شهر قم قرار دارد. کل منطقه برخلاف قم دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است و از مناطق ییلاقی استان قم به شمار می‌رود، چون از سه طرف به ارتفاعات مشرف می باشد. باغ‌های زیبا، کوه‌های بلندبالا و آب گوارا از ویژگی‌های بارز این منطقه است. این ویژگی هاست که موجب استقبال عده زیادی از گردشگران داخلی و سرمایه گذاری عده ای برای جذب گردشگران خارجی شده است. از جمله جاذبه های این منطقه می توان به امامزاده زینب خاتون (ع)، خانه ملاصدرای شیرازی و غار معروف کهک اشاره کرد که البته همگی در شهر کهک قرار دارند. از جمله پروژه هایی که در منطقه در دست اجراست می توان به مجتمع‌های توریستی و تفریحی شامل کشتی آبی، باغ سنگی، کلبه سبز و کوهستان پارک اشاره کرد.
شیوه اقامت در قم
در شهر قم با این همه جاذبه ی مذهبی، بنای تاریخی و جاهای دیدنی و بکر می توانید در یکی از هتل هایی که در دل شهر قد الم کرده اقامت کنید و از سفر خود کمال لذت را ببرید. برخی از این هتل ها امکان رزرو آنلاین هتل هم دارد که کار را برای شما آسان و خیالتان را از بابت محل اقامتتان در این شهر کوچک راحت می کند. از جمله ی این هتل ها می توان به هتل چهار ستاره پارسیای قم، هتل سه ستاره جمیل قم و هتل بین المللی قم اشاره کرد.
خلاصه
جاذبه های شهر تاریخی و مذهبی و کویری قم به آنچه در بالا ذکر شد ختم نمی شود. قم دارای تعداد بسیار زیادی مرقد امامزاده، آرامگاه شخصیت های مهم، مسجد (جامع، امام حسن عسکری، عتیق)، پل، کاروانسرای قدیمی (دیر گچین)، هتل مجلل، رستوران با کیفیت، بناهای تاریخی دیدنی (حمام عشقعلی، حمام حاج عسکر خان)، موزه (خانه یزدان پناه، خانه زند و حاج قلی خان، آستان مقدس حضرت معصومه)، روستاهای تفریحی، غارهای دیدنی (وشنوه، کهک)، رودهای طبیعی، مجتمع های تفریحی توریستی (غزال، گیشا و …)، آبشار (در روستای نوقاهان)، پارک و بوستان، شهربازی (رنگین کمان، هفتادو دو تن) و مواردی از این قبیل است که چنانچه مایل باشید می توانید به مدت طولانی در این استان و به طور محض در شهرستان قم اقامت کنید و از سفر خود لذت ببرید.
بیت امام خمینی (ره)
