استان زیبا و كهن كرمانشاه یكی از استان های غربی و كوهستانی ایران با استان های ایلام، لرستان، همدان، كردستان و همچنین هم مرز با كشور عراق می باشد كه این موقعیت مكانی باعث شده است كه از هزاران سال پیش تا كنون نقطه عطفی برای این خطه به شمار آید و در هر زمان از مهمترین مناطق سیاسی و گردشگری زمان خود بوده است. این استان با آب و هوایی معتدل كوهستانی در دوران ساسانیان جزو پایتخت های كشور ایران و از اقامتگاه های پادشاهی ساسانیان بوده كه بسیاری از آثار به جای مانده از آن دوران شاهدی بر این امر می باشد.
از عجایب و آثار بر جای مانده كم نظیر و نام آشنای این استان می توان به «كتیبه بیستون» و نقوش بر جای مانده بر این سنگ نبشته اشاره كرد. بیستون در 30 كیلومتری مركز استان در شمال شرقی شهر كرمانشاه، در مسیر همدان به كرمانشاه قرار گرفته است. این اثر از آثار ثبت شده در سازمان جهانی یونسكو می باشد و به دلیل همجواری با جاده ابریشم در زمان خود از موقعیت مكانی و جغرافیایی ویژه ای برخوردار بوده است. نقوش زیبای برجای مانده در این كتیبه هر انسانی را در فكر فرو برده و چشم هر بیننده ای را از عزمت و قدمت این اثر خیره می كند. شرح پیروزی داریوش بزرگ فرمانروای ایران باستان بر «گوماته مغ» از زیباترین نقوش این كتیبه می باشد.
یكی دیگر از آثار فاخر این استان «معبد آناهیتا» است كه در نزدیكی شهر «كنگاور» كرمانشاه خودنمایی میكند و در میانه راه شهر همدان و كرمانشاه و در مسیر كوه بیستون قرار گرفته است. معبد آناهیتا كه همان الهه آب ، زیبایی و باروری، نزد ایرانیان باستان می باشد از مقام والایی برخوردار بوده است. ساخت ستون های سنگی این بنا از زمان هخامنشیان شروع و تا زمان ساسانیان ادامه پیدا كرده است. ستون هایی بلند كه برخی از آنها بیش از 50 متر ارتفاع دارند زیبایی دو چندانی را به این اثر داده است و فقط با دیدن این عزمت از نزدیك می توان به قدمت و هنر ایرانیان پی برد.
اگر به سمت شمال غرب كرمانشاه برویم می توانیم یكی دیگر از آثار هنرمندانه و نقوش برجسته زیبا به نام «طاق بستان» را به نظاره بنشینیم. طاق بستان كه از كم نظیر ترین آثار بجای مانده از قرون دوم و سوم و فرمانروایی خسروپرویز پادشاه ایرانیان است با نقش برجسته های تماشا ای كه در آن به تاج گذاری خسرو پرویز، تاج گذاری اردشیر دوم و شاهپور دوم و سوم پرداخته شده و در دامنه كوه بستان در كنار آثار تاریخی موجود با طبیعت زیبا و بكر اطراف و چشمه های پر آب پذیرای هر گردشگر و ایران دوستی میباشد. از زیبایی های این اثر، ایوان بزرگ و زیبا با ارتفاعی نزدیك به 10 متر كه به دوران پادشاهی خسرو دوم بر می گردد می توان اشاره كرد.
گور دخمه ها از محل هایی هستند كه در دوران باستان در دل كوه برای دفن اموات استفاده میشده است. یكی از این گور دخمه ها «گور دخمه اسحاق وند» در نزدیكی شهرستان «هرسین» می باشد كه با قدمتی بالا كه به دوره مادها می رسد، از دیگر آثار تاریخی و دیدنی استان كرمانشاه می باشد. این سه گور دخمه در شمال شرقی كرمانشاه در نزدیكی روستایی به نام «ده نو» قرار گرفته اند. در یكی از این گور دخمه ها تصویر فردی در حال نیایش نقش بسته كه در مقابل مشعل و آتش دانی قرار گرفته است. برخی معتقد هستند كه گور دخمه میانی مربوط به «گئوتامات مغ» است و از زمان هخامنشیان به جای مانده است.
«تكیه معاون الملك» از دیگر آثاری است كه همیشه از نظر تاریخی و مذهبی در شهر كرمانشاه زبان زد بوده است و گردشگران را به سوی خود جذب كرده و بیش از یك قرن پیش توسط حسین خان معین الرعایا ساخته شده است. به طور كلی می توان این بنا را به سه بخش حسینیه، زینبیه و عباسیه تقسیم كرد، قسمت زینبیه آن محلی برای بانوان به صورت ویژه طراحی شده كه با در های جداگانه آن را از قسمت های مردانه مجزا كرده است. از شاهكار های این عمارت كاشی كاری های زیبای آن است كه هنرمندی ایرانیان را به رخ هر بازدید كننده ای می كشد و یادگاری از زمان مظفرالدین شاه می باشد. پس از بازدید از این اثر زیبا حتما در كنار قسمت حسینیه از موزه مردم شناسی و لباس های محلی مردم این استان باید دیدن كرد كه نشانگر فرهنگ بالای این مردم از گذشته تا كنون می باشد.
در مسیر كرمانشاه به سمت «سر پل ذهاب» به یكی دیگر از بناهای زیبا و كهن این استان برخورد میكنیم. بنای زیبای «طاق گرا» كه در 15 كیلومتری شهرستان سرپل ذهاب بعد از ایست و بازرسی پاتاق در كنار جاده ارتباطی كه در گذشته فلات ایران را به بین النحرین مرتبط میكرده بنا شده است. دلیل بنای این اثر دقیقا مشخص نیست ولی ظاهرا كاركرد این بنا استراحتگاهی بین جاده ای برای پادشاه و یا پاسگاهی بین مرزی بوده است. این بنا با ارتفاعی نزدیك به 20 متر همچنان پس از گذشت سال ها از دور خودنمایی می كند باستان شناسان سال احداث این بنا را زمان پادشاهی خسرو دوم تخمین زده اند.
شهر «سرپل ذهاب» كه از شهر های بنام استان كرمانشاه می باشد منور به بقعه ای زیباست، «مقبره احمد بن اسحاق قمی» كه از زیارت گاه های این شهر می باشد. این انسان پاك سرشت، امام زمان (عج) را در كودكی درك كرده و از امنا ائمه معصومین (ع) بوده و هنگام بازگشت به قم از سامرا، در راه بیمار شده و در شهر سر پل ذهاب كنونی به خاك سپرده شده است.
در نزدیكی «طاق بستان» كه درباره آن توضیحاتی داده شد، «پارك بزرگ كوهستان» در شمال شهر كرمانشاه و در منطقه ای كوهستانی قرار گرفته است و چشم اندازی از شهر كرمانشاه را زیر پای خود دارد. این مكان زیبا كه از بزرگترین پارك های طبیعی ایران است با آبشارهای مصنوعی، زیبایی دو چندانی را به این مكان داده و گردشگران و توریست های زیادی را به خود جلب می كند.
غار پرآو بزرگ‌ترين غار آهكی دنيا و از صعب العبورترین و خطرناک ترین غارهای جهان است. از اواخر پاییز جداره ی داخلی غار از قندیل های یخی بسیار زیبا پوشیده می شود.
وجود 36 چاه با عمق‌های مختلف، دهانه ای ی کوچک با شیب تند و سختی پیمایش آن موجب شده است که تنها حدود70 نفر بتوانند وارد این غار شوند و سالم از آن خارج شوند.
آدرس غار پراو کرمانشاه: کرمانشاه- 12 کیلومتری شمال‌شرق شهر کرمانشاه- میان کوه های طاق بستان و بیستون- جنوب میدان پراو
در استان تاریخی كرمانشاه به غیر از بنا ها و آثار باستانی به جای مانده از گذشته، مناطق طبیعی با قدمتی چند میلیون ساله وجود دارند كه «غار قوری قلعه» از جمله این مناطق به شمار می رود. این غار كه بزرگ ترین غار آبی آسیا و طولانی ترین غار ایران است در حدود 80 كیلومتری شهر كرمانشاه در نزدیكی شهرستان «روانسر»، در دامنه كوه «شاهو» قرار گرفته است و همه ساله طبیعت گردان و مسافران زیادی را به سمت خود جذب میكند.
اگر اهل طبیعت گردی و مناطق طبیعی، رود های خروشان و آبشارهای زیبا هستید نباید طبیعت بكر «سراب صحنه» را از دست بدهید. این منطقه بكر در اطراف شهر «صحنه» كه از شهر های زیبای استان كرمانشاه می باشد قرار گرفته است. آبشارهای طبیعی، درختان سرسبز و اقامتگاه های ایجاد شده در این منطقه اوقات خوشی را برای هر طبیعت گردی به دور از دنیای امروزی رقم خواهد زد.
از هر چه بگذریم در هر سفری یكی از یادگار های آن سفر سوغات و صنایع دستی موجود در آن منطقه است كه خود نماد اصالت و پیشینه هر منطقه ای است. در استان كرمانشاه در هر نقطه می توان شیرینی های سنتی این دیار را به وفور یافت. یكی از خوشمزه ترین این شیرینی ها «نان برنجی» نام دارد كه ظاهرا از زمان های پیشین كه برخی آن را از یادگاران زمان قاجار می دانند و تلفیقی از آرد برنج، هل، تخم مرغ و تخم خرفه است و طعمی خاطره انگیز در ذهن هر كسی بر جای میگذارد.
نوعی شیرینی مخصوص به نام «كاك» نیز وجود دارد که با مهارت ویژه ای پخته می شود و از سوغانی های معروف این استان به شمار می رود. طرز تهیه حیرت آوری كه در انتها شیرینی لایه لایه ای را كه بسیار نازك و خوش طعم و خوش عطر است را برای مصرف آماده می کند. این شیرینی از مخلوط موادی چون آرد، تخم مرغ، هل و دارچین و البته با مهارتی خاص تهیه می شود. بی شك اگر علاقه زیادی به شیرینی های نرم دارید حتما «نان خرمایی» كرمانشاه را امتحان كنید. مخلوط گردو و خرما و زعفران كه با مهارت داخل خمیر گذاشته شده و پخته می شود و در انتها طعمی رویایی بوجود می آورد.
از صنایع دستی این استان میتوان به انواع فرش و جاجیم و گلیم كه پیشینه ای بسیار در فرهنگ و هنر این استان دارد نام برد كه در شهر های مختلف این استان میتوان حاصل دست رنج این هنرمندان اصیل را یافت. در كنار این صنایع زیبا می توان به صنعت چرم سازی، گیوه بافی، موج بافی، چیغ بافی، پرده بافی و انواع ابزار آلات موسیقی از قبیل دف و سه تار و تنبور نیز اشاره کرد.
