پسته سیسیلی؛ محصولی که زنان ایتالیایی برای آن کلیشه های جنسیتی را به چالش می کشند

وقتی که پای پسته به میان می آید همه به یاد ایران، کرمان و به طور خاص، رفسنجان می افتند که بزرگ ترین تولید کننده این ماده غذایی بسیار باارزش و خوشمزه به شمار می آید. اگر می خواهید از نزدیک مزارع انبوه پسته رفسنجان را ببینید باید به این منطقه سفر داشته و با اقامت در هتل های کرمان و رفسنجان به دیدن این مزارع و نحوه تولید آن بروید. با این وجود این شهر ایرانی تنها تولید کننده پسته نیست و در بخش های دیگری از جهان نیز این ماده خوراکی بسیار ارزشمند تولید می شود. یکی از این نقاط، منطقه برونته در جزیره سیسیل ایتالیاست. اگر چه ایتالیا یکی از زیباترین، هیجان انگیزترین و توریستی ترین کشورهای جهان به شمار می آید اما منطقه سیسیل همواره یکی از مشهورترین و پرطرفدارترین مناطق این کشور برای گردشگران خارجی بوده است. اگر قصد سفر به ایتالیا را دارید و می خواهید در منطقه ای غیر از ایران با صنعت تولید پسته آشنا شوید، سیسیل بهترین گزینه است. بدین ترتیب اگر اقامت در هتل های کرمان و یزد و دیدار از مزارع پسته این منطقه را تجربه کرده و به دنبال یک تجربه متفاوت در همین زمینه هستید، سفر به مزارع پسته سیسیل در بلندی های کنار کوه اتنا پیشنهاد ما به شما خواهد بود.

ماریانینا باسیله در حالی که چندین دانه را تکان می داد گفت: «آن صدا را شنیدی؟ باید صدای ماراکا [یک آلت موسیقی از کدوی خشک که داخل آن شن ریخته و تکان می‌دهند] بدهد. اینطور است که می دانی وقت باز کردن پسته ها فرا رسیده است». این تکنیک خلاقانه به او می گوید که دقیقاً چه زمانی پسته های سبز روشن با پوسته ارغوانی در اوج خشکی خود و بدین ترتیب آماده خورده شدن قرار دارند، دانه ای که اگر چه آن را از آجیل ها می دانیم اما در دسته میوه های آلویی قرار می گیرد. این مهارتی است که ماریانینا در طی نزدیک به 70 سال کار در مزرعه کوچک پسته خانوادگی اش در سیسیل بدست آورده ، مزرعه ای که توسط سه نسل از این خانواده مدیریت شده است.
باسیله با چشم های سبز دوست داشتنی و لبخندی زیبا، از تجربه خود در عرصه تولید پسته که به دخترش ماریا و سپس نوه اش سامانتا پیراچینی منتقل کرده می گوید، نوه ای که اکنون مشعل این میراث خانوادگی را در دست دارد. در ایتالیا، پسته یک افزودنی خوراکی بسیار باارزش و پرطرفدار است که توسط سرآشپزان و آشپزهای خانگی در انواعی از غذاهای ایتالیایی و حتی شیرینی ها، کیک ها و ژله ها به کار می رود. بهترین و بزرگ ترین پسته های ایتالیا در شهر برونته در منطقه سیسیل تولید می شوند که باعث شده از پسته تولید شده در این منطقه با عبارت «طلای سبز سیسیلی» یاد می شود. این پسته ها چنان باارزش و لوکس به شمار می آیند که در طول دوران برداشت محصول مورد سرقت قرار گرفته و باید شبانه روز از آن ها محافظت شود.

تولید پسته در برونته در مقایسه با دیگر مناطق جهان که در آن ها پسته کاشته می شود متفاوت است. در اکثر نقاط جهان زمین هایی که درختان پسته در آن کاشته می شوند مسطح بوده و در دسترس سیستم های مکانیزه و آبیاری مدرن قرار دارند. اما درختان پسته در برونته در یک منطقه صخره ای آتشفشانی رشد می کنند و به همین دلیل ماشین آلات امکان دسترسی به این منطقه را نداشته و همه کارها باید به صورت دستی انجام شود. با این وجود، به دلیل نزدیکی به کوه آتشفشانی اتنا، خاک این منطقه غنی از مواد معدنی آتشفشانی بوده که باعث افزایش رایحه و مزه پسته های تولیدی در این منطقه شده است. به همین دلیل است که پسته برونته که تنها یک درصد از پسته تولید شده در جهان را تشکیل می دهد جایگاه ویژه ای داشته و قیمت آن بسیار بیشتر از دیگر انواع پسته است.
در برونته، تولید پسته، از چیدن پسته تا هرس درختان آن بر عهده مردان خانواده است. به طور سنتی، زنان به کارهای تولیدی کمتر فیزیکی مانند برچسب زدن، حسابداری و بسته بندی پسته می پردازند. پیراچینی تصریح می کند که صنعت پسته در برونته همواره در انحصار مردان بوده و در انحصار آنان خواهد ماند، به همین دلیل نقش های جنسیتی کلیشه ای هنوز هم در این صنعت رواج داشته و تنها خانواده اوست که از این قاعده مستثنی می باشد.

هم باسیله و هم شوهرش، مقداری زمین را از مادرهایشان به ارث برده اند و در ادامه این دو تصمیم گرفتند سرمایه هایشان را به اشتراک گذاشته و در زمینه تولید پسته سرمایه گذاری کنند. او در این مدت در سکوت و به عنوان شریک تجاری در کنار شوهرش که نفر اول این صنعت در خانواده بود کار می کرده است. در شرایطی که باسیله کنترل پشت صحنه کسب و کار خانوادگی شان را بر عهده داشت، این کسب و کار با مشکل چندانی مواجه نشد اما وقتی که در سال 2000 مسئولیت ها به دخترش ماریا واگذار شده و شوهرش از نقش اصلی کنار کشید، اعتبار تولیدات آن ها نیز از چشم خریداران عمده افتاد. در آن دوران کسب و کار آن ها طوری سازماندهی شده بود که محصول به فروشندگان عمده فروخته می شد و نه مستقیماً به فروشندگان خرد و البته فروش محصول به شکل پیشاپیش و قبل از برداشت نیز بسیار رایج بود. وظیفه ماریا این بود که برآورد محصول را برای خریداران انجام داده و آن ها نیز در مقابل قیمت پیشنهادی خود را به او ارائه می دادند.
اگر چه ماریا برای زنده نگه داشتن کسب و کار خانوادگی شان سخت تلاش می کند اما در جریان مذاکرات با فروشندگان عمده، همواره به توانایی او در تولید پسته و شمه اقتصادی او شک وجود داشت. از آنجا که مزرعه و برنامه های خانوادگی او کوچک بود، محصول تولیدی آن ها نیز چندان زیاد نبود. و علیرغم کیفیت بالای پسته تولیدی، خریداران به دیده تمسخر به اعداد بیان شده توسط ماریا در زمینه هزینه ها و قیمت محصول نگاه کرده و به او می گفتند که در زمینه ارزش واقعی محصولاتش بیش از حد به خود اطمینان دارد. اغلب اوقات، از بیم اینکه نتواند تمام محصولش را بفروشد، ماریا در برابر قیمت گذاری های ناچیز و غیرمنطقی خریداران عمده تسلیم می شد. او دائماً با این باور مواجه می شد که زنان نمی توانند میزان محصول برآورد شده را تضمین کرده و محصول باکیفیتی تحویل دهند. او سال ها جملاتی مشابه در زمینه بی کیفیت بودن محصولش یا برآوردهای نادرست خود شنیده بود که باعث شده بود اعتماد به نفس او در زمینه تولید پسته تحت تاثیر قرار بگیرد.

علیرغم تمام سختی و مشکلاتی که ماریا با آن ها روبرو بود، دختر او مشتاقانه در سال 2013 پذیرفت که سنت تولید پسته در خانواده را ادامه دهد. در حالی که این دختر تنها تابستان را در مزرعه خانوادگی اش در برونته می گذارند اما در بولونیا به دنیا آمده و همانجا بزرگ شده است، جایی که به نظر او از لحاظ فرهنگی بسیار پیشرفته و پیشگام تر از شهر کوچکشان در حومه سیسیل است. بدین ترتیب بود که وی توانست هنجارهای جنسیتی محافظه کارانه ای که مادرش تجربه کرده بود را درک و خود نیز تجربه نماید. وی که مشتاق برقراری ارتباط با ریشه های خانوادگی خود بود تصمیم گرفت به برونته بازگردد هر چند می دانست که با مخالفت ها و دشمنی های مشابهی با آنچه مادرش تجربه کرده بود مواجه می شود.
او در یک ترفند غیرمعمول تصمیم گرفت همه چیز را خود در دست گرفته و به جای فروش محصول به فروشندگان عمده، پسته های خود را به فروشندگان خرد بفروشد. دستکم در این روش درآمد بیشتری کسب می شد. با این وجود، به عنوان یک کسب و کار کوچک، او مجبور بود با قیمت هایی که فروشندگان بزرگ تر داده و می توانست سودهای بیشتری برای خریداران خرد داشته باشد رقابت نماید. بدین ترتیب او شروع به مذاکره با دیگر تولید کنندگانی که مانند خانواده او تولید پسته کمی داشته و دیدگاه مشترکی نیز در مورد قیمت پایین پسته باکیفیت شان داشتند کرد و یک همکاری شکل گرفت که به تولید کنندگان خرد اجازه می داد محصول خود را جمع کرده و به صورت اشتراکی به فروش برسانند. بدین ترتیب حجم بالای محصول مشترک باعث شد که قدرت رقابت و توان چانه زنی آن ها در مقابل تولید کنندگان عمده پسته افزایش یابد.

اما در مزرعه، هنوز هم پیراچینی به عنوان یک زن با مشکلاتی مواجه بود، مشکلاتی مانند داشتن نبرد برای اثبات خود به عنوان رییس مزرعه به کارگران که تماماً مرد بودند. او متوجه شد که کارگران مرد دستورهای او را جدی نمی گیرند و به توانایی های فیزیکی او در مزرعه نیز اطمینان ندارند به نحوی که به گفته خودش اگر به مشکل و نقصی در زمینه کاشت پسته اشاره می کرد مردان کارگر صحبت های او را معتبر و جدی نمی گرفتند. و علیرغم تلاش هایش برای ایجاد یک فضای کاری پیشرو و رقابتی، جایی که ارتباط برقرار کردن با و انگیزش کارگران از طریق دیپلماسی و احترام انجام می شد، کارگران او همچنان به همان سبک و رویه کاری قدیمی خود توجه می کردند. وی در این باره می گوید: «اگر محترمانه از کارگرانم می خواستم که به شکل خاصی هرس را انجام دهند تا در انتهای روز بخش خاصی از مزرعه تکمیل شود، آن ها پاسخ می دادند: باشه باشه نگران نباش، و در انتهای روز کار تمام نشده بود. در حالی که اگر مرد بودم و با جدیت دستور می دادم، آهای، این باید امروز هرس شود، انجامش دهید. آن کار در همان لحظه انجام می شد».
در بولونیا، بسیاری از دوستان پیراچینی به او گفته بودند که به منطقه امیلیا-روماگنا بازگردد، جایی که شرایط کاری بین زنان و مردان یکسان بوده و فرصت های کسب و کاری بهتری وجود دارد. آن ها به او گفته بودند که به آنجا برود چون در آن منطقه زندگی راحتتر بوده و بهتر است مهارتش را در آنجا به کار گیرد، جایی که بدون دردسر، درآمد بیشتری نصیب او می شد. اما او گفته بود که برونته و ریشه های خانوادگی اش برایش بسیار مهم بوده و احساس وظیفه می کند که میراث خانوادگی اش را به دوش بگیرد. او همچنین می خواهد کمی بر قدرت تاثیرگذاری تولید کنندگان خرد پسته در منطقه برونته افزوده و همزمان به تغییر هنجارهای جنسیتی در منطقه کمک کند. در سال های اخیر، او توانسته موفقیت هایی در زمینه کسب کمک های دولتی برای توسعه و بهبود سیستم های آبی محلی که سرریز آن ها در فصل زمستان برای مزارع پسته دردسرساز می شود کسب نماید.

علاوه بر این، تلاش های او به استقرار دستمزدهای عادلانه تضمین شده برای تولید کنندگان خرد پسته در منطقه منتهی شده و وی در حال توسعه یک سیستم تجاری الکترونیکی و باز کردن یک فروشگاه خانوادگی است که قصد دارد در آن پسته ارگانیک تولیدی خود و همسایگانش را در کنار دیگر محصولات مرتبط با پسته به مردم محل و بازدید کنندگان از منطقه برونته و سیسیل بفروشد. وی در فکر تولید محصولات فرعی بسیاری است. در 15 سال اخیر، منطقه برونته پسته های باارزش خود را به یک محصول شناخته شده در سراسر جهان تبدیل کرده و محصولات جانبی زیادی از آن گرفته است، از شیرینی گرفته تا نوشیدنی های خلاقانه.
در سایه این موفقیت اما یپراچینی هنوز هم به تلاش خود برای بدست آوردن احترام و شناختی که خود را لایق آن می داند تلاش می کند و می گوید که این تلاش ارزشش را دارد: «می توانستم از اینجا بروم، اما ترک زمینی که متعلق به والدینم است را درست نمی دانم، این که سال ها از زندگی ام را دور بیندازم. این به معنای دست برداشتن از تلاش و تسلیم شدن در برابر سیستم ناکارآمدی است که به زنان اهمیتی نمی دهد».