خانه >> ایرانگردی >> گنبد سلطانیه زنجان؛ بنای عظیم آجری از دوران ایلخانی
گنبد سلطانیه زنجان؛  بنای عظیم آجری از دوران ایلخانی

گنبد سلطانیه زنجان؛ بنای عظیم آجری از دوران ایلخانی

مقدمه
بنای گنبد سلطانیه در حدود 36 کیلومتری شهر زنجان واقع شده است. این بنای ایلخانی که توسط سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) ساخته شده است، از سوی برخی صاحب نظران به عنوان دومین و گاهی اولین گنبد آجری جهان معرفی شده است. بنا دارای تزئینات فیروزه ای از نوع کاشیکاری و غیره می باشد و از دور زیبایی خاصی را تداعی می نماید. در اینجا سعی شده است تا مواردی نظیر ِگنبد سلطانیه کجاست؟ داخل گنبد سلطانیه و نیز عکس گنبد سلطانیه معرفی و ارائه شود.

تصویر شماره 1 : نمایی زیبا از بنای گنبد سلطانیه
معرفی و موقعیت جغرافیایی شهر سلطانیه

شهر سلطنتی سلطانیه که از جمله شهرهای بازماندگان مغولی محسوب می شود، در شمال غربی ترین نقطه ی ایران، حدود 120 کیلومتری شمال غرب قزوین – تبریز و 36 کیلومتری شهر زنجان واقع شده است .
در خصوص این شهر اطلاعات پراکنده ای در منابع تاریخی ذکر شده است. ارزش های کالبدی و شناسایی مشخصات شهر سلطانیه را نتایج فعالیتهای گسترده ی بررسی، شناسایی و کاوش در منطقه مشخص می نماید. شهر سلطانیه از نوادری محسوب می شود، که در بین شهر های کهن ، کمتر دستخوش حوادث و تغییرات عمده قرار گرفته است. کاوشهای علمی باستان شناسی کم و کیف عوامل موجود در این شهر را به همراه پیوند های عناصر شهری آن مشخص می نماید.
ساکنان امروزی شهر سلطانیه به دامداری و کشاورزی روی آورده اند. ارغون، ششمین حاکم ایلخانی در ایران، این مکان را به جهت دارا بودن مراتع فراوان به عنوان پایتخت تابستانی برای خود انتخاب نمود و آن را بنیان نهاد، که به سبب وفات او ناتمام ماند و سپس پسرش اولجایتو ( محمد خدا بنده)، این مکان را به عنوان پایتخت برای قلمرو حکمرانی اش برگزید و آنجا را ساخت.
گنبد سلطانیه زنجان

تصویر شماره 2 : نمایی بسیار زیبا از بنای گنبد سلطانیه در شهر سلطانیه.

وجه تسمیه ی شهر نیز از آنجاست که پادشاهان قدیم خود را شاه نخوانده بلکه خویش را سلطان معرفی می نمودند. همزمان با بنای اولیه ی ساخت شهر سلطانیه ، کم کم شخصیت های تراز اول امپراطوری نیز شروع به ساخت منازل خود کردند و مساجد، قصر ها، کاروانسرا ها و حمام های عمومی بر پا گردید. اولجایتو بهترین هنرمندان و صنعت کاران امپراطوری خود را مجبور به استقرار در سلطانیه نمود. و پس از ساخت ارگ در محوطه ی آن نیز مقبره ای برای خود ساخت تا در عظمت ، قابل رقابت با مقبره ی برادرش غازان خان در تبریز باشد. در گذشته سیستم آبرسانی سلطانیه از چاه و قنوات تامین می شده است، همچنین وسعت دشت سلطانیه آن را مناسب تمرینات بزرگ نظامی نموده و پادشاهان ایران بر طبق عادت همه ساله به آنجا رفته و اردوگاه سلطانیه گاهی نمایش قدرتی در مقابل عثمانی می گردید . زیبا ترین بنای شهر ، گنبد سلطانیه یا آرامگاه سلطان محمد خدابنده می باشد.

گفته شده شهر سلطانیه در گذشته در مسیر یکی از راه های اصلی از محورهای مواصلاتی عصر ایلخانی ،یعنی راه ارتباطی «عراق عجم» و ایالات غربی ایران،قرار داشته است. این شهر به نوعی کریدور جاده ابریشم معرفی شده است و موجب اتصال قاره های آسیا و اروپا بوده است.
شهر دارای آثار تاریخی فراوانی نظیر مقبره اولجایتو،آرامگاه ابوسعید ،خانقاه و آرامگاه چلبی اوغلو، بقعه ملاحسن کاشی، جمعه مسجد و بازار، امامزاده عبدالله، امامزاده ابراهیم، رصد خانه و …. می باشد. که همه ساله مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده است. حضور در این شهر و بازدید این بناهای تاریخی با هوشمندانه سفر نمودن و رزرو آنلاین هتل های زنجان که بسیار به شهر نزدیک می باشد میسر می گردد.

گنبد سلطانیه کجاست؟

بنای گنبد سلطانیه در مسیر تهران به زنجان و در دشت وسیع سلطانیه قرار گرفته است. این بنا حدودا 36 کیلومتر با زنجان فاصله دارد. بنا دارای گنبدی عظیم و دو پوسته است که در نوع خود بی نظیر می باشد. در خصوص این بنا اطلاعات تاریخی بسیاری از متون و سفرنامه ها بر جای مانده است. بسیاری از شرق شناسان و باستان شناسان غربی بر عظمت و اهمیت بنا تاکید نموده اند. تمام بنا از گنبد و سایر بخشها از آجر ساخته شده است. گنبد دارای تزئینات کاشیکاری معرق به رنگ های فیروزه ای و لاجوردی می باشد و از دور همچون گوهر آبی رنگ زیبایی مشاهده می شود.
گنبد سلطانیه زنجان
تصویر شماره ی 3 : تصویری از مقبره ی سلطان محمد خدا بنده ( اولجایتو )
گنبد سلطانیه زنجان
تصویر شماره ی 4 : نمایی نزدیک از گنبد سلطانیه که مبین عملیات مرمت در این اثر است

ویژگی های معماری بنای گنبد آجری سلطانیه
بنای عظیم گنبد سلطانیه دارای پلان هشت ضلعی می باشد. این بنا دارای هشت مناره و سه بخش به نام های گنبد خانه ،تربت خانه و سردابه است. تربت خانه از اجزاء برجای مانده از مجموعه گنبد سلطانیه است که در جهت جنوبی گنبد و به سمت قبله بنا شده است تربت خانه در بخش جنوبی دارای محرابی می باشد و همچنین کتیبه هایی از سوره های بقره،الملک و القیامه در آن به دست آمده است که به خط های کوفی و ثلث نوشته شده است. تزئینات کتیبه ای، حکاکی و کنده کاری و نیز کاشیکاری معرق از جمله تزئینات بنای سلطانیه به شمار می آید که از منظر زیبایی توجه بسیاری از گردشگران خارجی را به خود بر انگیخته است.
گنبد سلطانیه زنجان

تصویر شماره ی 5 : تزئینات آجری و حکاکی داخلی در بنای گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه زنجان
تصویر شماره ی 6 : نمایی دیگر از تزئینات داخلی بنای گنبد سلطانیه
1683369201 750 گنبد سلطانیه زنجان؛ بنای عظیم آجری از دوران ایلخانی
تصویر شماره ی 7 : نمایی بسیار زیبا از تزئینات داخلی بنای گنبد سلطانیه

گفته شده گنبد بنا دارای دو دوره تزئینات بوده است. در دوره اول این تزئینات با آجر و کاشی صورت گرفته و در دوره بعد گچ و نقاشی روی گچ انجام شده است به طوری که دوره اول پوشیده گردیده است.سرداب بنا در قسمت زیرین تربت خانه ساخته شده است . برخی معتقدند که سرداب پیش از ساخت گنبد بنا شده است. حکمرانان ایلخانی به جهت آیین اجدادی خود، اجساد مردگانشان را در گورهای زیر زمینی همراه با اشیاء تدفینی و با توجه به موقعیت اجتماعی فرد دفن می نمودند. هرچند در کاوش ها آثاری به دست نیامد،اما همواره مورخین ذکر نموده اند که سلطان محمد خدابنده در این سرداب مدفون است.
گنبد سلطانیه زنجان

گنبد سلطانیه زنجان
تصویر شماره ی 8 : طاقنماهای آجری در کنار تزئینات داخلی بنای گنبد سلطانیه
بنای مذکور دارای 110 پله و سه طبقه مجزا می باشد. ایوان های اولین طبقه به سوی داخل و ایوان های طبقه دوم به جهت بیرون می باشند. ارتفاع گنبد را حدود 49 متر ذکر نموده اند . گفته شده حصار های اطراف بنا دارای شانزده برج و بارو بوده است که توسط میرانشاه مورد تخریب واقع می شود. بنای مذکور در سال 1310 در زمره آثار ملی و در 24 تیر 1384 به عنوان هفتمین اثر ماندگار ایرانی در فهرست جهانی یونسکو ثبت گردیده است.
گنبد سلطانیه زنجان
تصویر شماره ی 9: نقشی از سلطانیه در سال 944 ه ، کار تصوح السلاحی المطراقی ( شهیر به مطراقچی 74 – 926 ه ق ) ، نقاش و رسام دوره ی سلطان سلیمان خان عثمانی

2.4/5 - (5 امتیاز)
شهر های دیدنی استان زنجان
ادامه مطلب

این مطلب چقدر برای شما مفید بود؟

برچسب ها :

اشتراک گذاری

اشتراک در
اطلاع از
guest
0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
[search_hotel]
  • محبوب ترین ها
  • آخرین مقالات
  • منتخب سردبیر