خانه >> جهانگردی >> سفیریا؛ زبان سوت زدن منحصربفرد و در خطر انقراض باستانی یونانی ها
سفیریا؛ زبان سوت زدن منحصربفرد و در خطر انقراض باستانی یونانی ها

سفیریا؛ زبان سوت زدن منحصربفرد و در خطر انقراض باستانی یونانی ها

صدای طبیعت بدون شک یکی از آرامش بخش ترین صداهایی است که می تواند بعد از مدت ها گوش های شما را نوازش دهد و سرگیجه ناشی از سروصدای شهرها را از سر شما بیرون ببرد. اگر چه طبیعتی که بتوان صداهایی گوش نواز مانند صدای چهچهه پرندگان را در آن شنید را می توان در هر جایی پیدا کرد اما روستایی کوهستانی در یونان وجود دارد که صدای چهچهه ای متفاوت از آن به گوش می رسد. اگر به یونان سفر کردید رزرو هتل خود را در یکی از شهرهای اطراف جزیره اویا انجام دهید و سپس برای سفری دستکم یک روزه به روستایی بروید که در آن مردمش با صدایی شبیه سوت و چهچهه با یکدیگر صحبت می کنند.
در منتهی الیه جنوب شرقی جزیره «اویا» (Evia) در یونان، بالاتر از هزارتویی پیچیده از آبکندها و پرتگاه ها به سمت دریای ایگان، روستای بسیار کوچک «آنتیا» (Antia) قرار دارد که به یکی از سراشیبی های کوهستان «اوچی» (Mount Ochi) چسبیده است. هیچ رستوران یا هتلی در فاصله 40 کیلومتری این روستا قرار ندارد و روستای مذکور چنان کوچک و دور دست است که نمی توان ردی از آن حتی در نقشه های گوگل نیز یافت.

اما وقتی که از طریق جاده های گیج کننده و مارپیچی که از «کاریستوس» (Karystos) می آیند و از مسیر منظره افسانه ای مقبره های سنگی غول پیکر «خانه اژدها» و تخته سنگ های بسیار بزرگ «سیکلوپیک» (Cyclopic ) خود را به این روستا برسانید صدای یک آهنگ باستانی را خواهید شنید که در دیواره سنگی کوه های اطراف طنین انداز می شود. این بدین دلیل است که به طول هزاران سال، ساکنان آنتیا از یک زبان منحصربفرد و شگفت انگیزی شبیه سوت زدن که شبیه صدای چهچهه پرندگان است از فاصله های دور برای ارتباط برقرار کردن استفاده می کنند.

این زبان که با عنوان «سفیریا» (sfyria) در بین مردم بومی شناخته می شود یکی از نادرترین و در معرض انقراض ترین زبان های محلی در سراسر جهان است، یک شیوه رازآلود ارتباط برقرار کردن در فاصله های دور که حتی پیچیده ترین مکالمات نیز با استفاده از آن و از طریق صداهایی شبیه سوت زده و چهچهه قابل انجام خواهد بود. در دو هزاره اخیر، تنها کسانی که توانایی اجرا و درک نت های اسرار آمیز سفیریا را داشته اند چوپانان و کشاورزان این روستای کوچک کوهستانی بوده اند که هر کدام با افتخار این سنت به خوبی محافظت شده را به فرزندانشان منتقل ساخته اند.

اما در طی چند دهه اخیر، جمعیت روستای آنتیا از 250 نفر به تنها 37 نفر کاهش یافته و سالمندان نیز که دندان هایشان را از دست داده اند دیگر نمی توانند نت های پیچیده و رازآلود سفیریا را ادا کنند. اکنون تنها 6 نفر روی این کره خاکی باقی مانده اند که هنوز هم می توانند به این زبان خاص صحبت کنند و یکی از آن ها مرا به آنتیا دعوت کرد تا بتوانم با آخرین نسل از سوت زنان یونان ملاقات داشته و شاید راهی برای نجات آن پیدا کنم.
Aristi Tsipas

وقتی که به روستا رسیدم، یک کشاورز 45 ساله به نام یانیس آپوستولو در تنها فروشگاه خارج از روستا انتظارم را می کشید. بعد از خوشامدگویی و احوالپرسی به زبان یونانی به دره ای عمیق در پایین روستا خیره شده، زبانش را زیر دندان های زیرینش قرار داده و یک ملودی شبیه فلوت را به سمت دره جاری ساخت. مترجم صدای او را چنین برایم ترجمه کرد: «کولا؟ تسیپاس؟ مهمان داریم!». خیلی زود، کولا که یک پیرزن 76 ساله لاغر اندام بود روی یک تخته سنگ در بالای کوهستان ظاهر شده، دندان های مصنوعی اش را در دهان قرار داد و با سوت زدن پاسخ داد و بدین ترتیب این تک سرایی به یک همخوانی سحرانگیز تبدیل شد. سپس او در حالی که صدای زنگوله بزهایش به گوش می رسید، چنین پاسخ داد: «خب منتظر چی هستی؟ بیاید این بالا».
در حالی که دو نفر دیگر از ساکنان روستا از تپه ها پایین آمدند تا به ما بپیوندند، آپوستولو از هر یک از ما پرسید که آیا می خواهیم چیزی بنوشیم و در ادامه با همان صدای چهچه ای خود رشته ای نت ها را روانه در باز مانده فروشگاه کرد. چند لحظه بعد، ماریا کفالاس، صاحب فروشگاه، با یک بطری آب، دو فنجان چای و یک لیوان آب آلبالو بیرون آمده و همه را با دقت خاصی روی میز روبرویمان قرار داد.

هیچ کس دقیق نمی داند که چطور یا چه وقت روستاییان شروع به استفاده از زبان سفیریا برای برقراری ارتباط با یکدیگر کردند. تنها می دانیم که واژه «sfyria» از واژه یونانی «sfyrizo» به معنای «سوت» گرفته شده است. برخی ساکنان بر این باورند که این زبان شاید از طریق سربازان ایرانی که حدود 2.500 سال پیش در کوهستان های منطقه پناه گرفتند رواج پیدا کرده باشد. برخی دیگر ادعا می کنند که این زبان در دوران امپراطوری بیزانس و به عنوان روشی محرمانه و سری برای هشدار خطر ناشی از روستاهای اطراف یا حمله دزدان دریایی توسعه یافته است. حتی یک باور دیگر نیز وجود دارد مبنی بر اینکه در آتن عهد باستان، افراد سوت زن اهل آنتیا را به عنوان نگهبان روی کوه های بلند مستقر می کردند تا در صورت وقوع حمله ناگهانی به امپراطوری سریع خبر آن را با زبان منحصربفرد خود مخابره کنند.
Zografio Kalogirou

با این وجود، زبان سفیریا تنها در سال 1969 برای خارجی ها کشف شد، آن هم زمانی که یک هواپیما با کوه های پشت روستا برخورد کرد. زمانی که گروه جستجو و نجات برای پیدا کردن خلبان به منطقه رفتند متوجه شدند که چوپان ها رشته ای از سوت های شبیه چهچهه را بین دره ها رد و بدل کرده و بدین ترتیب مسحور این زبان منحصربفرد و عجیب و غریب شدند.
به گفته دیمیترا هنگن که یک زبان شناس یونانی است و مرا در سفر به آنتیا همراهی می کند، سفیریا یک نسخه سوتی کاربردی از زبان یونانی است که در آن هر حرف و سیلاب معادل تُن ها و فرکانس های متمایز است. از آنجایی که امواج صوتی سوت زدن از سخن گفتن متفاوت است، پیام هایی که به زبان سفیریا ادا می شوند می توانند در دره های باز تا 4 کیلومتر نیز برد داشته باشند که تقریباً 10 برابر مسافتی که است که می توان صدا را از طریق فریاد زدن منتقل کرد.
زوگرافیو کالوگیرو، یکی از زنان روستا با 70 سال سن و موهای سفید می گوید: «زمانی که دختر بودم، سرم را زیر پتو کرده و شب ها تمرین می کردم. وقتی که هنوز دندان هایم را داشتم می توانستم در کوهستان ها صدای سوتم را منتقل کنم. خیلی احساس افتخار داشتم و اکنون احساس شرمندگی می کنم. تنها کاری که می توانم با دهانم بکنم غذا خوردن است». برای کسانی که قدرت گاز بالا یا ایمپلنت های مدرن دارند، این سبک باستانی ارتباط بی سیم در طی این سال ها در نقاط دور دستی مانند آنتیا بسیار مفید و کاربردی باقی مانده است.

یانیس تسیپاس، بزچران 50 ساله اهل روستا و جوان ترین سوت زن روستا پس از آپوستولو می گوید: «جاده ها، آب و الکتریسیته تنها 30 سال پیش به اینجا آمد و هنوز هم در اینجا سرویس تلفن همراه وجود ندارد. تا سال 1997 کولا تنها تلفن آنتیا را داشت، از این رو هر وقت کسی به آتن می رفت، به او زنگ می زدیم تا از رسیدن او مطلع شویم و او نیز با سوت زدن اخبار را به خانواده اش منتقل می کرد». در حالی که من داشتم نوشیدنی آلبالویم را سر می کشیدم، صورت کفالاس در حالی که می گفت چگونه می شود از این زبان خاص برای برقراری رابطه عاطفی با دیگر روستاییان استفاده شده سرخ شد. او ماجرا را چنین تعریف می کند: «یک شب، مردی همراه با گوسفندانش در کوهستان بود که بارش برف شروع شد. او می دانست که جایی در عمق کوهستان یک دختر زیبا اهل آنتیا هست که همراه با بزهایش در کوه به سر می برد. این مرد یک غار پیدا کرده و آتش روشن می کند و در ادامه با سوت از او می خواهد که برای گرم کردن خودش به غار بیاید. او نیز این کار را کرد و اینگونه بود که پدر و مادر من عاشق یکدیگر شدند».
بیشتر بخوانید:
 Antia

امروزه 70 زبان سوتی دیگر در دنیا باقی مانده که همگی در روستاهای کوهستانی دور دستی مانند آنتیا مورد استفاده قرار می گیرند. هر چه باشد جمع کردن لب ها بسیار راحت تر از بالا و پایین رفتن از کوه ها برای دعوت از یکی از همسایگان برای نوشیدن یک لیوان نوشیدنی یونانی است. با این وجود، نه تنها سفیریا قدیمی ترین و ساختار یافته ترین در میان زبان های سوتی جهان شناخته می شود بلکه بیش از دیگر زبان ها نیز در معرض انقراض قرار دارد. در واقع بر اساس اطلس یونسکو از زبان های در خطر انقراض جهان، هیچ زبان دیگری در اروپا- سوتی یا غیر سوتی- سخنگوهای زنده ای کمتر از سیفریا ندارد.
هنگن می گوید: «به صورت طبیعی نیز زبان سوت زدن از اول بیشتر از زبان های گفتاری در خطر قرار دارد زیرا بازتولید و اشاعه آن بسیار دشوارتر است. مگر این که یک چیز در اینجا به شکلی قابل توجه تغییر کند وگرنه به نظر من سیفریا در آینده ای بسیار نزدیک از بین خواهد رفت و این یک تراژدی است». در حالی که بسیاری از سوت زنان سالخورده این روستا فوت کرده یا دندان هایشان را از دست داده اند، جوان ترها به آتن نقل مکان کرده اند و امروزه تنها چند نفر از آخرین سوت زنان آنتیا نیز- مانند آپوستولو- دیگر در روستا زندگی می کنند.

آپوستولو با اشاره به تعدادی از خانه های متروکه روستا که خروس هایی روی سقف آن ها دیده می شود م گوید: «تا پارسال سعی می کردم در روستا بمانم اما هیچ راهی برای کسب درآمد یا تشکیل خانواده در اینجا وجود ندارد. امروزه تنها یک بچه در روستا باقی مانده است».
Yiannis Tsipas

بعد از ده ها نسل طنین انداز شدن در دل طبیعت کوهستانی این منطقه، سفیریا شاید به زودی برای همیشه در اعماق کوهستان محو شود. آپوستولو فرزندی ندارد و تسیپاس نیز امیدوار است روزی بتواند این زبان منحصربفرد باستانی را به پسرش بیاموزد، پسری که در فاصله یک ساعته از روستا در نزدیک ترین مدرسه درس می خواند. شاید یانیس ها تنها بازماندگان نسل سوت زنان آنتیا بوده و با مرگ آن ها زبان سوتی سفیریا برای همیشه به تاریخ بپیوندد.

پاناگیوتیس تزاناواریس، که یک پیرمرد 69 ساله با صدایی دلنشین و بهترین سوت زن روستاست می گوید: «وقتی بچه بودم باید سفیریا را در کنار زبان یونانی یاد می گرفتیم تا زنده بمانیم. این سبک زندگی ماست و اگر از بین برود هویت فرهنگی این روستا نیز از بین خواهد رفت». به همین دلیل در سال 2010، تزاناواریس تلاش برای زنده کردن این زبان در حال مرگ را آغاز کرده و در مدرسه یک اتاقی و تعطیل شده روستا انجمن فرهنگی آنتیا را تاسیس کرد. سه سال پیش، او تیمی از زبان شناسان دانشگاه های هاروارد و ییل را به اینجا دعوت کرد تا نُت های سوت زنان را برای نسل های آینده به ثبت برسانند. سال گذشته نیز او و آپوستولو در یک برنامه مستند ویدیویی که در موزه هنر نیویورک به نمایش درآمد در مورد این زبان صحبت کردند. و آخرین تلاش او نیز دعوت کردن من به روستای آنتیا بود.
Panagiotis

تزاناواریس نیز اخیراً به روشی روی آورده که در تاریخ این روستا و سنت به شدت محافظت شده سوت زدن آن وجود نداشته است: آموزش زبان سفیریا به کسی از یک شهر دیگر. بعد از 7 سال آموزش، اکنون جوان ترین سخنگوی این زبان باستانی یک نامه رسان 31 ساله است که در 40 کیلومتری روستا و در کاریستوس زندگی می کند. تزاناواریس در آخر صحبت هایش چنین گفت: «برای سال ها، مردم آنتیا در مورد از بین رفتن این زبان صحبت کرده اند اما به کمک شما، شاید بتوانیم در مورد زبانی صحبت کنیم که زنده خواهد ماند».
واژه های کلیدی: زبان مادری، سوت زدن، سوت، یونان، خطر انقراض

نروژ در تلاش برای بردن رقابت جهانی بر سر ساخت اولین تونل شناور جهان
ادامه مطلب

امتیاز دهید (چپ بیشترین)

این مطلب چقدر برای شما مفید بود؟

برچسب ها :

اشتراک گذاری

اشتراک در
اطلاع از
guest
0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
[search_hotel]
  • محبوب ترین ها
  • آخرین مقالات
  • منتخب سردبیر