بلندترین سدهای جهان

سد یک سازه است که برای ذخیره آب در پشت آن ساخته می‌شود. سدها می‌توانند برای ذخیره آب در دریاچه‌ها، مخازن و رودخانه‌ها استفاده شوند. آب ذخیره شده در سدها برای تولید برق، آبیاری زمین‌ها، کنترل سیل و سایر اهداف استفاده میشود.

با این حال، سدها عواقب منفی نیز خواهند داشت. آنها می‌توانند زیستگاه‌های طبیعی را از بین ببرند و باعث آلودگی آب شوند. همچنین ممکن است باعث زلزله و سایر بلایای طبیعی شوند. ما در ادامه قصد داریم تعدادی از بلندترین سدهای جهان را به شما معرفی کنیم.

سد رابرت بوراسا

سد رابرت بوراسا در شمال کانادا واقع شده است. نیروگاه سد رابرت بوراسا در ۱۴۰ متری زیرزمین احداث شده؛ از همین رو، این سد را می‌توان از جمله بلندترین سدهای جهان معرفی کرد. ویژگی مهم سد رابرت بوراسا، سرریز پلکانی بسیار بزرگ و خاص آن بوده که هر پلکان آن ابعادی به بزرگی دو زمین فوتبال دارد. این سد یکی از قدرتمندترین سدهای جهان است و تولیدکننده ۵,۶۱۶ مگاوات برق می‌باشد.

سد زیا

سد زیا در منطقه آمور روسیه و شمال مرز چین واقع شده است. این سد نهمین سد از بهترین و بزرگ‌ترین سدهای جهان از نظر ظرفیت مخزن است. این مخزن مساحت تقریبی ۲۴۰۰ کیلومتر مربع را در بر خواهد گرفت. این سد بتنی ارتفاع کلی ۱۱۲ متر و طول تاج ۷۱۴٫۲ متر را دارد. سد زیا از ۶ واحد تولیدی با ظرفیت ۱,۲۹۰ مگاوات برخوردار است.

سد کراسنویارسک

سد کراسنویارسک روسیه هشتمین سد از سدهای جهان است. این مخزن دارای دو هزار کیلومتر مربع مساحت می‌باشد. این سد بتنی که یکی از بلندترین سدهای جهان است، ۱۲۴ متر بلندی و ۱,۰۶۵ متر طول دارد. سر ریز این سد ۲۰,۴۰۰ متر مکعب آب را در ثانیه می‌تواند تخلیه کند.

نیروگاه سد (Krasnoyarsk) از ۱۲ واحد ظرفیت برای تولید ۶۰۰۰ مگاوات انرژی برخوردار است. آب حاصل از مخزن ذخیره این سد جهت مصارفی نظیر آبیاری، بکار گرفته می‌شود.

 سد بنت

سد بنت هفتمین سد بزرگ جهان بوده که دارای مساحتی معادل با ۷,۷۷۷ کیلومتر مکعب است. این سد از ارتفاع ۱۸۳ متر و طول ۲,۰۶۸ متر برخوردار می‌باشد. ایستگاه تولید برق این سد ظرفیت تولید ۲,۷۹۰ مگاوات داشته و تولید خود را از سال ۱۹۶۸ آغاز نمود.

بنت یک سد برق آبی محسوب می‌شود. ساخت آن تقریبا ۵۰ میلیون دلار هزینه در برداشته و این بزرگترین پروژه در نوع خود و از بهترین سدهای جهان واقع در استان بریتیش کلمبیا است. این سد در ابتدا پریمیر نام‌گذاری شد؛ زیرا چشم‌انداز آن نقش مهمی در آغاز، توسعه و تحقق این پروژه داشت. این سد علاوه بر مزایایی نظیر تولید انرژی، فرصت‌های اقتصادی حائز اهمیتی را برای استان بریتیش کلمبیا داشته است.

سد بنت باتوجه به ایجاد تاثیرات زیست محیطی، مورد بحث و نقد بسیاری قرار گرفت. این پروژه باعث شد تا اراضی جنگلی دچار آبگرفتگی شوند و قسمت بزرگی از گیاهان و حیات وحش در خطر باشند. مسئله در اینجا بود که این زمین‌ها پیش از طغیان، قابل سکونت بودند و سیل باعث بی‌خانمانی برخی از ساکنان شد.

سد آسوان

سد آسوان یکی از بلندترین سدهای جهان بر رودخانه نیل بنا شده و با احداث خود، دریاچه ناصر را ایجاد کرده است. این سد رتبه ششم در جهان را دارد و برای پروژه ساخت آن تقریبا یک میلیارد هزینه شده است. نیروگاه سد آسوان از ۱۲ توربین فرانسیس با ظرفیت ۲۱۰۰ مگاوات برخوردار است.

از جمله مهم‌ترین مزیت‌های احداث این سد، عبارت است از جلوگیری از بوجود آمدن سیل، رفع نیاز آبیاری در کشور مصر و سودان و پیشرفت عملیات ناوبری در سراسر رودخانه نیل. سد آسوان ارتفاع ۱۱۱ متر، طول ۳,۸۳۰ متر و عرض پایه ۹۸۰ متر دارد. سر ریز این سد در هر ثانیه ۱۱۰۰۰ متر مکعب آب را تخلیه می‌کند.

دریاچه پشت سد آسوان به نام رئیس‌جمهوری سال‌های گذشته کشور مصر، جمال عبدالناصر، نام‌گذاری شده است. این فرد دستور ساخت سد را داد. این سد همچنین تولیدکننده ۲۱۰۰ مگاوات برق انرژی الکتریکی مورد نیاز کشورهای مصر و سودان است.

سد آسوان طرحی عظیمی داشته و برای جلوگیری از طغیان‌های رودخانه نیل کاربرد دارد. این سد در تمام طول سال به برقراری جریان مداوم آب کمک کرده و برنامه‌ریزی لازم برای ساخت این سد در آلمان صورت پذیرفته است. هرچند مصری‌ها سد را با کمک اتحاد جماهیر شوروی ساختند.

از زمان‌های دور، رودخانه نیل هر ساله طغیان می‌کرد. این سیل‌ها، باعث پراکندگی لجن‌های حاصلخیز روی زمین شدند و به کشاورزان کمک می‌نمودند تا محصولاتشان را به‌عمل آورند. با این حال بعضی مواقع، جاری گشتن سیلاب‌های زیاد و بیش از اندازه، خانه‌ها و زمین‌های زراعی را خراب کرده و در باقی روزهای سال، خشکسالی همه جا را در برمی‌گرفت.

در سال ۱۹۰۲ میلادی جهت کنترل این سیل‌ها، سدی در جنوب شهر آسوان توسط مهندسین ساخته شد. سپس در سال ۱۹۳۳ این پروزه را توسعه دادند؛ اما این سد موفق به مهار کامل رودخانه نیل نشد. در سال ۱۹۶۰ میلادی کار ساخت سد عظیم آسوان آغاز شد.

سد گوری

پنجمین سد بزرگ از سدهای جهان سد گوری است. این سد خاکی بتونی دارای ۱۳۰۰ متر طول و ۱۶ متر ارتفاع می‌باشد. نیروگاه برقابی این سد تولیدکننده ۱۰,۲۳۵ مگاوات انرژی است که می‌تواند ۷۰ درصد از نیاز کشور ونزوئلا به برق را تامین کند.

سد گوری با ظرفیتی معادل ۱۰ هزار مگاوات تولید انرژی از جمله منحصربه‌فردترین سد‌های جهان است. به‌ همین خاطر آن را با نام نیروگاه برق آبی سیمون بولیوار نیز می‌شناسند. این سد ۱۶۲ متر ارتفاع و ۷٫۵ کیلومتر طول داشته که آن را تبدیل به طویل‌ترین سد جهان کرده است.

در سد گوری ذوق هنری را  مشاهده خواهید کرد. یکی از اتاقک‌های این نیروگاه را هنرمند معروف کارلوس کروز دایز، با الگوی فوق‌العاده‌ای از نوارهای عمودی رنگارنگ طراحی نموده است. همچنین نقاش مشهور آلخاندرو اوترو  نیز در نزدیکی آن یک مجسمه بزرگ متحرک دوار ساخته است. این سد هر روز تقریبا تولیدکننده ۳۰۰ هزار بشکه نفت انرژی می‌باشد.

سد دانیل جانسون

سد دانیل جانسون که با نام منیک نیز آن را می‌شناسند، چهارمین سد بزرگ از سدهای دنیا است. این سد را به‌عنوان بزرگترین سد خالی از سکنه با طاق خاکی در جهان، مورد حمایت قرار دادند. سد دانیل جانسون دارای ۱۳۱۰٫۶ متر طول و ۲۱۳٫۹۷ متر ارتفاع بوده و متشکل از ۱۴ پایه و ۱۳ قوس است. این بنا ساخته شده از ۲٫۲ میلیون متر مکعب بتن می‌باشد.

نیروگاه سد ۱۲ واحد با ظرفیت ۲,۶۶۰ مگاوات دارد. این سد از طولانی‌ترین قوس چندگانه با سد تکیه گاه در جهان برخوردار است. سد دانیل جانسون بزرگترین سد کشور کانادا بوده که نام‌گذاری آن به افتخار اولین نخست وزیر در استان کبک است.

سد آکوسومبو

سد آکوسومبو در کشور غنا قرار داشته و سومین سد بزرگ از سد های جهان از نظر ذخیره آب است. این سد را روی ولتا در جنوب شرقی کشور غنا در تنگه آکوسومبو پیدا می‌کنید. سد آکوسومبو مخزن بزرگی، به ابعاد ۸,۵۰۰ کیلومتر مربع دارد. نیروگاه این سد متشکل از ۶ دستگاه ژنراتور توربو با تولید هر یک ۱۲۸,۰۰۰ کیلو وات است.

سد آکوسومبو بدون شک، منافع فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی زیادی را در پی داشته که در بین آن‌ها باید به حمل و نقل روی دریاچه، فعالیت‌های کشاورزی، ماهیگیری و گردشگری اشاره داشت. همچنین این سد، با تولید برق نیاز داخلی کشور غنا را تامین می‌کند. این در حالیست که تامین برق کشورهای همسایه (‌توگو و بنین) نیز تحت پوشش این سد است.

سد براتسک

سد براتسک روسیه از نظر گنجایش دومین سد بزرگ جهان است. این سد با مخزن خود دارای مساحتی به طول ۵۴,۰۴۰ کیلومتر مربع می‌باشد. سد براتسک ارتفاع ۱۲۵ متر و طول ۱۴۵۲ متر دارد و یک خط ریلی و بزرگراه از بالای آن می‌گذرد. این سد تولیدکننده ۴,۵۰۰ مگاوات برق و ۱۸ توربین فرانسیس است. هم‌زمان با احداث سد عظیم برقابی براتسک، شهر براتسک ساخته شد.

برق بدست آمده از سد در کارخانه‌های محلی فرآوری چوب، ذوب آلومینیوم، و مواد شیمیایی به‌کار می‌رود. بزرگترین نیروگاه جهان نیروگاه برقابی براتسک می‌باشد. برق تولیدی، تا فاصله هزار کیلومتری غرب شهر، با هدف بکارگیری در حوضه کوزنتسک انتقال می‌یابد. این سد در توسعه منطقه سیبری نقش پراهمیتی داشته است.

سد کاریبا

در مرکز کشورهای زامبیا و زیمبابوه سد کاریبا واقع شده است. این سد با دارا بودن مساحت ۵,۵۸۰ کیلومتر مربع، بزرگترین دریاچه سد از نظر حجم در جهان می‌باشد. طولی که دریاچه این سد دارد، ۲۸۰ کیلومتر و در پهن‌ترین بخش عرض آن ۳۲ کیلومتر است.

سد کاریبا ۱۲۸ متر ارتفاع و ۶۱۷ متر طول داشته و توسط ۱,۰۳۶ میلیون متر مکعب بتن ساخته شده است. این سد تولیدکننده ۱,۴۷۰ مگاوات انرژی برق آبی بوده که تقریبا ۶۰ درصد از انرژی تولیدی نیروگاه‌های زامبیا و زیمبابوه را شامل می‌شود. سد کاریبا که تامین‌کننده ذخیره آب دریاچه کاریبا است، در خود مناطق ماهی‌گیری زیادی را جا داده است.

در طی سالیان اخیر، روی وب‌سایت سازمان رودخانه زامبزی آماری منتشر شده است. این آمار، نشان می‌دهد در بزرگترین سد ساخت دست بشر در جهان، سطح آب به ۱۰ درصد ذخایر قابل استفاده کاهش یافته است. این آمار پایین‌ترین سطح از سال ۱۹۹۶ و نیز بدتر از کاهش ۱۱ درصدی ثبت شده در دوره خشکسالی سال ۲۰۱۶ بوده است. بخش‌های گسترده‌ای از زامبیا و زیمبابوه بدترین خشکسالی چهار دهه گذشته را داشته‌اند.

بزرگترین سدهای ایران

سد کرخه

سد کرخه نه تنها بزرگترین سد خاکی ایران بلکه یکی از بزرگ‌ترین سدهای خاکی جهان نیز می‌باشد. این سد در شهرستان اندیمشک از استان خوزستان، بر روی رودخانه کرخه ساخته شده‌ است. سد با ارتفاع 127 متر و طول 3030 متر از نظر حجم بدنه، بزرگترین سد تاریخ ایران شناخته می‌شود.

همچنین بزرگترین دریاچه مصنوعی ایران را این سد، با حجم مخزنی به میزان 7 میلیارد و 300 میلیون مترمکعب، بوجود آورده است. در سال 1370 ساخت این سد آغاز و در سال 1380 پایان یافت.

همچنین نیروگاه برق آبی سد کرخه با دارا بودن ظرفیت 400 مگاوات، برق مورد نیاز منطقه را تامین می‌کند. از جمله پروژه‌های پراهمیت در کنار این سد، ساخت تونل دشت‌عباس بوده است. این تونل با هدف انتقال آب موردنیاز جهت آبیاری اراضی دشت‌عباس به صورت تحت فشار، به طول 6097 متر و قطر داخلی 5.5 متر مورد بهره‌برداری واقع شد.

سد گتوند

یکی از بزرگترین سدهای ایران، سد گتوند بر روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران است. این سد را در فاصله 25 کیلومتری شمال شهر شوشتر و نیز ده کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند در استان خوزستان پیدا می‌کنید. خوب است بدانید سد گتوند آخرین سد قابل احداث بر روی رودخانه کارون بود. دریاچه پشت این سد با داشتن مخزنی 4 میلیارد و 500 میلیون مترمکعبی آن را در رتبه دوم در لیست بزرگترین سدهای ایران قرار می‌دهد.

ارتفاعی که این سد دارد 182 متر بوده که بلندترین سد خاکی ایران می‌باشد. در سال 1376 بود که عملیات اجرایی این طرح آغاز شد و در سال 1390 پایان یافت. همچنین ظرفیت نیروگاهی آن دوهزار مگاوات است.

سد دز

در واقع قدیمی ترین سد ایران در فهرست بزرگترین سدهای ایران سد دز است. این سد توسط یک کنسرسیوم ایتالیایی بر روی رودخانه دز در 23 کیلومتری شمال اندیمشک بنا شده است. در سال 1338 خورشیدی عملیات اجرایی ساخت این سد، توسط شرکت‌های ایتالیایی شروع و در سال 1341 خورشیدی پایان یافت.

سد دز 125 هزار هکتار از اراضی پایین دست را آبیاری کرده و در کنترل سیلاب‌های بالا دستش نقش پراهمیتی دارد. همچنین نیروگاه این سد از قدرت 520 مگاواتی برخوردار می‌باشد که جهت تامین قسمتی از برق مورد نیاز منطقه راه‌اندازی شده است.

سد سیمره

این سد در مسیر رودخانه سیمره ساخته شده که از دو استان لرستان (شهرستان رومشکان) و ایلام (شهرستان بدره) عبور می‌کند. این سد دارای مقام چهارم از بزرگترین سدهای ایران را داشته و از نوع بتنی دو قوسی می‌باشد.

سد قابلیت تولید انرژی به میزان سالانه 673 گیگاوات ساعت را داراست. ارتفاعی که این سد دارد 180 متر و طول آن به 202 متر می‌باشد. ظرفیت مخزن آن 3 میلیارد و 200 میلیون متر مکعب بوده که در پشت خود دریاچه‌ای به مساحت 62 کیلومتر مربع را به وجود آورده است. سد سیمره بزرگترین سد غرب کشور با شش هزار متر مکعب بتن‌ریزی محسوب می‌شود.

سد شهید عباس پور

سد شهید عباس‌پور یا سد کارون 1 از جمله بزرگترین سدهای ایران بوده که آن نیز بر روی رودخانه کارون احداث شده ‌است. این سد که قبل از انقلاب نام سد رضاشاه کبیر را داشت در استان خوزستان و در 50 کیلومتری شهر مسجد سلیمان بنا گشته است.

سد کارون یک، ارتفاع 188 متر و طول تاج 385 متر است. این سد از جمله اولین سدهای ساخته شده در خاورمیانه و همچنین بزرگترین سد ایران در دهه پنجاه شمسی بود. احداث سد در سال 1344 آغاز و تا سال 1354 ادامه یافت. حجم مخزن این سد 3 میلیارد و 130 میلیون متر مکعب است که مساحت تقریبی 54 کیلومتر مربع را زیر آب برده است.

سد کارون 3

در جایگاه ششم از بزرگترین سدهای ایران سد کارون 3 قرار دارد. این سد، در شهرستان ایذه و مرز استان خوزستان و چهارمحال و بختیاری، بر روی رودخانه کارون احداث شده‌ است. در حال حاضر نیروگاه این سد تولید سالیانه 4172 میلیون کیلووات ساعت انرژی را دارد. از همین رو بزرگترین سد کشور از لحاظ تولید انرژی برق ‌آبی می‌باشد.

ارتفاع بدنه‌ای که سد دارد 205 متر و طول تاج آن 402 متر و حجم مخزن نیز تقریبا 3 میلیارد متر مکعب است. عملیات اجرایی مربوط به ساخت این طرح در سال 1373 شروع شد. سد، پس از ده سال، در سال 1383 به بهره برداری رسید.

جمع‌بندی

سدها باید با دقت طراحی و ساخته شوند تا از پیامدهای منفی آنها جلوگیری شود. آنها باید با توجه به محیط زیست و نیازهای جامعه طراحی گردند. بزرگترین سدهای جهان در واقع شاهکار مهندسی هستند که توسط متخصصان شرکت‌های بزرگ بنا می‌شوند. این شاهکارها هم در جهان و هم در ایران وجود دارد که نمونه‌هایی از آن را در فهرست بزرگترین سدهای جهان و ایران مشاهده کردید.