مهمترین دلیلی که پای هر مسافری را به مشهد باز می کند، زیارت بارگاه امام هشتم شیعیان است. سفری پربار و معنوی که روح انسان را جلا می دهد. خوب است بدانید که جاهای دیدنی مشهد بسیار زیادند و بازدید از آنها سفر زائران را متنوع تر و جذاب تر نیز خواهد کرد. علاوه بر این می توانید با بازدید از جاهای دیدنی مشهد سفری در زمان و تاریخ مشهد داشته باشید.
یکی از مکان های تاریخی و کمتر شناخته شده در مشهد، حمامی قدیمی به نام موزه و حمام مهدی قلی بیک مشهد است. از آنجایی که این مکان یکی از جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم امام رضا قرار گرفته است بازدید از آن برای زائران بسیار آسان است. حمامی تاریخی که نقاشی های زیبا و منحصر به فردی بر روی سقف و دیوارهای آن کشیده شده است. سقف بنای حمام مهدی قلی بیک 13 لایه نقاشی دارد که این ویژگی منحصر به فردی است. یک ویژگی مهم دیگر این حمام سیستم گرمایش از کف آن است که نشان دهنده نبوغ و هنر معماری در دوران گذشته است.
بهترین تصمیمی که در سفر به مشهد می گیرید، انتخاب هتل های نزدیک حرم از سایت ایران هتل آنلاین است. تعداد زیادی از هتل های مشهد از این امکان برخوردار هستند. هتل قصر طلایی مشهد، هتلی بزرگ و مجلل در خیابان امام رضاست.
تاریخچه حمام مهدی قلی بیک
مهدی قلی بیک در زمان شاه عباس صفوی، یکی از امیران ترک در خراسان بود. وی در سال1300 هجری خورشیدی دستور ساخت این حمام را صادر کرد. وی پس از ساخت این حمام آن را به مردم مشهد وقف کرد.
کم کم با توسعه و آبادانی شهر و لوله کشی آب در منازل درخواست برای حمام عمومی کاهش یافت و این حمام متروکه ماند. در سال 1378 سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و آستان قدس رضوی اقدام به مرمت و بازسازی آن کردند. بالاخره در سال 1385 به عنوان موزه مردم شناسی درهای حمام قلی بیک مشهد را برای بازدید عموم باز کردند.
امیر مهدی قلی بیک در سال 1027 در قزوین از دنیا رفت. علاوه بر این حمام وقف های دیگری نیز از وی باقی مانده است. پس از فوت او جسدش را به حرم امام رضا منتقل و در آنجا دفن کردند.
آدرس حمام مهدی قلی بیک
برای دسترسی به این حمام و موزه مردم شناسی باید از خروجی غربی صحن خارج شوید. در انتهای خیابان اندرزگوی 13 و انتهای بازار فرش فروش ها قرار دارد. دقت کنید که تابلویی در سطح شهر برای دسترسی به این حمام وجود ندارد. این نشانی را به خاطر بسپارید. سر در ورودی حمام تابلویی با نام موزه مردم شناسی زده شده است. برای بازدید از حمام باید وارد همین موزه شوید.
ساعت کار موزه مردم شناسی مشهد، از ساعت 8 الی 12:30 هر روز هفته به جز پنج شنبه هاست. روزهای پنجشنبه این موزه تا 11:30 قابل بازدید است.
موزه مهدی قلی بیک مشهد
این حمام متعلق به دوران صفویه و جزو یکی از بزرگترین حمام های تاریخی ایران است که در شهر مشهد بنا شده است. قرار گرفتن آن در کنار مسجد قدیمی شاه مشهد سبب شده است که برخی به آن حمام شاه مشهد نیز بگویند. البته بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی نام آن حمام رضوی شده است.شاید برای شما سوال باشد که بنای حمام مهدی قلی بیک به چه موزه ای تبدیل شد؟ این حمام و موزه ی آن در سال 56 به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده اند.
بخش های مختلف بنای حمام قلی بیک
پس از ورود دالانی کوچک قرار دارد. از یک پله بالا می روید و وارد هشتی می شوید. برای سهولت در بازدید از این مکان نقشه ای از کل حمام بر روی دیوار آن نصب شده است. همچنین لوازمی که در قدیم در حمام ها استفاده می شد در ویترینی چیده شده است. در بین این لوازم سنگ پا و لنگ نیز پیدا می کنید. سمت راست هشتی سربینه قرار دارد که سقفی گنبدی و پر از نقش و نگار دارد. نقش هایی از رستم و سهراب و یا نقش هایی از زندگی معمولی انسان ها بر روی آن کشیده شده است.
سقف نورگیرهایی نیز دارد. به این نورگیرها گلجام می گویند. در گذشته بسته به زاویه ای که آفتاب می تابید بخش هایی از حمام روشن می شد و بخش های دیگر تاریک می ماند. یعنی از زمان طلوع تا غروب آفتاب نیاز به روشنایی دیگری در داخل حمام نبود اما امروزه این قسمت ها برق کشی شده اند.
در سربینه چهار غرفه وجود دارد. سه تا از آنها برای عوض کردن لباس افراد معمولی بود. یکی از غرفه ها یا صفه ها که از همه بزرگ تر است غرفه شاه نشین خوانده می شد. بزرگان و اشراف از آن صفه استفاده می کردند. این غرفه از بقیه غرفه ها بزرگ تر و روشن تر بود.
مسئول حمام خود نیز در سربینه می نشست و به امور خود می پرداخت. در صورتی که مردم درخواستی داشتند نیز از مسئول حمام طلب می کردند.
پس از سربینه هشتی یا میاندر قرار دارد. حوض کوچکی در وسط هشتی تعبیه شده که مملو از آب سرد بود. افراد در هنگامی که وارد گرمخانه می شدند و وقتی از آن خارجی می شدند پای خود را درون آب این حوض شستشو می دادند. علت این کار این بود که دمای بدن آنها پایین تر آمده و برای ورود به آب سرد آماده شوند.
بعد از هشتی وارد گرمخانه می شویم. گرمخانه محل اصلی شست و شو بود. افراد معلول و افرادی که بیماری مسری داشتند از گرمخانه استفاده نمی کردند. برای آنها اتاقی دیگر در کنار گرمخانه به نام خلوتگاه درست شده بود.
قسمت دیگر آتشخانه یا گلخن یا تون است. در اینجا آتش درست می شد و گرمای حمام از این قسمت تأمین می شد. دود حاصل از سوختن هیزم با تدبیری خاص به بیرون از حمام منتقل می شد. این کار از طریق انشعاباتی به نام گربه رو صورت می گرفت. جالب است که گرمای حاصل از سوختن هیزم نیز از این طریق برای گرم کردن دیوارها و کف حمام استفاده می شد زیرا این کانال های باریک در کف گرمخانه تا سربینه قرار داشتن و بعد به وسیله دودکش هایی از دیوارها خارج می شدند.
در داخل بنای حمام موزه مردم شناسی تأسیس شده است که نمایشی است از اشیاء متعلق به دوران گذشته. در آنجا سماورهای ذغالی را مشاهده می کنید. لوازمی که در گذشته در حمام استفاده می شد، آبخوری و …. . کمان های چوبی در این موزه قرار دارند که قدمت آنها به 400 سال می رسد. این کمال ها متعلق به عصر شاه عباس صفوی هستند. در بخشی از این موزه عکس های قدیمی به نمایش گذاشته شده است. در واقع اشیا و عکس های در بخش های مختلف حمام به نمایش گذاشته شده اند. غرفه های متعددی از ملزومات استحمام، وسایل آرایش، پوشاک، غرفه حنابندان، غرفه روشنایی و … نیز وجود دارد. این اشیا و لوازم از زمان صفویه تاکنون وقف امام رضا شده اند و در این موزه به نمایش در آمده اند.
